Ένα ενισχυμένο πλαίσιο δράσεων για την ολοκληρωμένη προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού, η πρόοδος της ψηφιοποίησης, αλλά και μια δικαιοσύνη πιο φιλική προς ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες βρίσκονται στις προτεραιότητες του Υφυπουργού, ο οποίος μιλά στο Lawyer για τα επόμενα βήματα και τις πρωτοβουλίες που έχουν δρομολογηθεί με την ανάληψη του χαρτοφυλακίου Διεθνούς Συνεργασίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
- Ποιά είναι εκείνα τα στοιχεία που πιστεύετε ότι οδήγησαν στον διορισμό σας ως Υφυπουργού Δικαιοσύνης για θέματα Διεθνούς Συνεργασίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων;
Εκτιμώ ότι τα προσωπικά χαρακτηριστικά υποχωρούν μπροστά στο συλλογικό κριτήριο της υλοποίησης του κυβερνητικού έργου. Εκλαμβάνω, επομένως, αυτή την επιλογή ως εντολή πρόσθετης ευθύνης να εργαστώ προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι, επίσης, διαχρονική η πίστη του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, στη νεότερη γενιά, εντός και εκτός πολιτικού συστήματος.
- Ποιές είναι οι πρώτες ενέργειες που πραγματοποιήσατε ως Υφυπουργός Δικαιοσύνης και ποια τα επόμενα βήματα;
Στο Υπουργείο έχει ήδη παραχθεί σημαντικό έργο από τον Υπουργό κ. Τσιάρα και έχουν ήδη δρομολογηθεί κρίσιμες νομοθετικές και πολιτικές πρωτοβουλίες πολύ πριν από την ανάληψη των καθηκόντων μου. Εκ φύσεως, εξάλλου, θεωρώ πολύ πιο παραγωγικό το να προσθέτει κανείς τις δυνάμεις του σε κοινούς σκοπούς. Αφού, πάντοτε σε συνεργασία με τον Υπουργό και τις υπηρεσιακές δομές, ολοκληρώσαμε έναν αναγκαίο κύκλο ενημέρωσης για τα εκκρεμή θέματα και αναμείναμε τις αναγκαίες διατυπώσεις για το πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου, εργαζόμαστε ήδη πάνω σε κρίσιμους τομείς.
Πριν ακόμη αναλάβω το χαρτοφυλάκιο, θεωρούσα επιβεβλημένη την εκπόνηση δράσεων για μια Δικαιοσύνη πιο φιλική προς ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες
Δεν σας κρύβω ότι, πριν ακόμη αναλάβω το χαρτοφυλάκιο, θεωρούσα επιβεβλημένη την εκπόνηση δράσεων για μια Δικαιοσύνη πιο φιλική προς ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες. Συμβολικά και ουσιαστικά, απέστειλα, λίγες ημέρες μετά την ορκωμοσία μου, επιστολή προς όλες τις διοικήσεις των δικαστικών μονάδων της χώρας, με την οποία ζητούσα να πληροφορηθώ την πρόοδο της διαδικασίας καταγραφής αναγκών και ελλείψεων για τη φυσική προσβασιμότητα των ΑμεΑ στα δικαστικά μέγαρα και καταστήματα όλης της επικράτειας και επεσήμαινα την ανάγκη επίσπευσης της διαδικασίας αυτής, πάντοτε από κοινού με την ενίσχυση της ψηφιακής προσβασιμότητας.
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα ΑμεΑ, εκπονηθέν υπό την αιγίδα του Υπουργού Επικρατείας κ. Γεραπετρίτη, επιφυλάσσει κομβικό ρόλο και στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Το ίδιο και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα δικαιώματα του Παιδιού, για το οποίο ήδη βρισκόμαστε σε φάση επικαιροποίησης και εμπλουτισμού, ώστε εντός των επόμενων μηνών να είναι έτοιμο προς παρουσίαση.
Ταυτόχρονα, επιταχύνουμε τους ρυθμούς, ώστε να ολοκληρώσουμε εκκρεμότητες σχετικά με την έκδοση πράξεων δευτερογενούς νομοθεσίας στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μας.
Και ασφαλώς, πάντοτε υπό το πρίσμα της συνολικής θεώρησης της κυβερνητικής πολιτικής στον τομέα της Δικαιοσύνης, συμβάλλουμε στην τεκμηρίωση της νομοθετικής πρωτοβουλίας και κάθε άλλου έργου που υποστηρίζεται από μονάδες που εποπτεύονται από τον Υπουργό. Προωθείται, έτσι, το νομοσχέδιο για τον νέο Κώδικα Δικαστικών Υπαλλήλων και τίθεται σε δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Πρόκειται για παρεμβάσεις ουσίας που θα αποδώσουν καρπούς.
- Τι περιλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο Διεθνούς Συνεργασίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων; Ποιες είναι οι βασικές σας προτεραιότητες;
Στις αρμοδιότητές μου περιλαμβάνεται η κάθετη εποπτεία της Γενικής Διεύθυνσης Ειδικών Νομικών Ζητημάτων και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, καθώς και του αυτοτελούς Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σχέσεων, όπως αυτά διαρθρώνονται οργανικά από τον νεοπαγή Οργανισμό του Υπουργείου (Π.Δ. 6/2021). Πρόκειται για μια εξαιρετικά κρίσιμη ύλη που ανάγεται σε όλο το πλέγμα της διεθνούς συνεργασίας σε αστικές και ποινικές υποθέσεις, καθώς και της σύγκλισης της εθνικής έννομης τάξης με τις υπερεθνικές, προστατευτικές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πηγές.
Θα εργαστούμε σθεναρά ώστε να καταστήσουμε τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οριζόντιο στοιχείο κάθε χαρασσόμενης εθνικής πολιτικής
Θα εργαστούμε σθεναρά, ώστε, αφενός, η χώρα μας να ανταποκρίνεται με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο στις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει στο πλαίσιο της διεθνούς και της ευρωπαϊκής δικαιοταξίας και, αφετέρου, να καταστήσουμε τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οριζόντιο στοιχείο κάθε χαρασσόμενης εθνικής πολιτικής.
- Για το 2021, το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει θέσει τον φιλόδοξο στόχο της επιτάχυνσης της επίλυσης των δικαστικών διαφορών. Με ποιον τρόπο θα μπορέσει να καταστεί αυτός ο στόχος εφικτός, με δεδομένο μάλιστα ότι έχει συγκεντρωθεί ένας τεράστιος όγκος δικαστικών υποθέσεων που ήταν αδύνατο να εκδικαστούν λόγω της πανδημίας;
Η πανδημία επέτεινε, αφενός, το υπαρκτό πρόβλημα, αλλά, αφετέρου, κατέδειξε ακόμη πιο επιτακτικά την ανάγκη πρόοδου της ψηφιοποίησης. Αυτή θεωρώ και την πλέον ασφαλή οδό στην αποφόρτιση της δικαστηριακής ύλης. Έχουμε όλοι πλήρη συναίσθηση ότι δεν μπορεί να υποκατασταθεί η ακροαματική διαδικασία και να αυτοματοποιηθεί απόλυτα η σύνθετη δικανική αξιολόγηση. Εννοώ, όμως, την εισαγωγή ψηφιακών υποστηρικτικών διαδικασιών στη συγκέντρωση των αποδεικτικών μέσων, τη διασύνδεση δικαστικών υπηρεσιών και, ενδεχομένως, ακόμη και στη διάσκεψη που ήδη δυνητικά έχει αρχίσει να εφαρμόζεται.
Σημαντικό βήμα θεωρώ και την καθιέρωση στον νέο Κώδικα Δικαστικών Υπαλλήλων κλάδου δικαστικών υπαλλήλων Επικουρίας και Τεκμηρίωσης του Δικαστικού Έργου, με αρμοδιότητα, μεταξύ άλλων, την αποδελτίωση και ευρετηρίαση της νομολογίας. Εκτιμώ ότι αυτού του είδους η υποβοήθηση του δικανικού έργου στην αιτιολογία της δικαστικής κρίσης θα συντμήσει καθοριστικά τον χρόνο έκδοσης των αποφάσεων.
- Με αφορμή την πρόσφατη καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου για πράξη σεξουαλικής βίας εναντίον της, τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν τεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Θεωρείτε ότι υπάρχει χάσμα ανάμεσα στη θεσμοθέτηση των δικαιωμάτων και στην υπεράσπισή τους στην πράξη; Αν ναι, πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσε να καλυφθεί;
Είμαι προσωπικά και θεσμικά κοντά σε κάθε γενναία πράξη αποκάλυψης περιστατικών βίας κάθε μορφής, ιδιαίτερα όταν το θύμα κινείται από ελατήρια προστασίας ατόμων που διατρέχουν ανάλογους κινδύνους.
Αποτελεί καθήκον της Πολιτείας να ενθαρρύνει το σύστημα υποδοχής τέτοιων καταγγελιών, ενισχύοντας τις δομές διασφάλισης του απορρήτου και ψυχολογικής υποστήριξης του προσώπου που έχει υποστεί ανάρμοστη συμπεριφορά.
Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, χωρίς ασφαλώς να παραγνωρίζω την ανάγκη βελτιωτικών παρεμβάσεων, δεν συμμερίζομαι τη λογική της αποσπασματικής νομοθετικής παρέμβασης με αφορμή την επικαιρότητα. Θεωρώ το νομικό οπλοστάσιο επαρκές προϊόν μακροχρόνιων νομοπαρασκευαστικών διαδικασιών με εσωτερική λογική συνοχή. Ειδικά, μάλιστα, ο Ποινικός Κώδικας παρακολουθείται κατά την εφαρμογή του από διαρκή επιστημονική επιτροπή με διακεκριμένα μέλη που θα εισηγηθούν τυχόν αναγκαίες αλλαγές. Όλες αυτές οι προσεγγίσεις και οι προβληματισμοί χρήζουν πολύ προσεκτικής επεξεργασίας-η οποία και θα υπάρξει- για να μην δημιουργούνται ενδοσυστηματικές ασυνέπειες.
- Πιστεύετε ότι η Ελλάδα μπορεί να κάνει περαιτέρω βήματα προς την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων; Θεωρείτε πως η χώρα βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Προεκτείνοντας τη συλλογιστική του προηγούμενου ερωτήματος, δεν είμαι από εκείνους που απαξιώνουν το νομικό πλαίσιο της χώρας μας. Η ασφαλέστερη κατεύθυνση ουσιαστικής ενίσχυσης του πλαισίου, όπου αυτό είναι αναγκαίο, είναι η εναρμόνισή του με τις μέγιστες εγγυήσεις προστασίας που τάσσουν οι υπερεθνικές πηγές του. Στο πλαίσιο αυτό, αναλαμβάνουμε ήδη μια συνολική πρωτοβουλία για την ενίσχυση της «εθνικής διάστασης» του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε., δηλαδή της διάχυσής του στην επιστημονική και κοινωνική βάση και στην ανάδειξή του σε ουσιώδες κριτήριο χάραξης εθνικών πολιτικών, σύμφωνα με τα πορίσματα της πρόσφατης Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Μαζί, ασφαλώς, με το «κεκτημένο» της ΕΣΔΑ, ο Χάρτης αντανακλά μια προωθημένη ερμηνεία των δικαιωμάτων που σχετίζονται με τη σύγχρονη πραγματικότητα: προσωπικά δεδομένα, βιοηθική, ψηφιακός μετασχηματισμός, δικαιώματα του παιδιού, ρατσισμός και μισαλλοδοξία υπό το πρίσμα του μεταναστευτικού φαινομένου κλπ.
Η προστασία των δικαιωμάτων δεν εξαντλείται στη νομοθέτηση. Προσαπαιτεί την προσήλωση της Διοίκησης, πράγμα που επιτυγχάνεται μέσα από τη διαρκή επιμόρφωση των στελεχών της
Θεωρώ, ωστόσο, αναγκαίο να επισημάνω ότι η προστασία των δικαιωμάτων δεν εξαντλείται στη νομοθέτηση. Προσαπαιτεί την προσήλωση της Διοίκησης, πράγμα που επιτυγχάνεται μέσα από τη διαρκή επιμόρφωση των στελεχών της. Αποτελεί, όμως, και έργο της δικαστικής εξουσίας να ανεύρει όλα τα διαθέσιμα ερμηνευτικά εργαλεία και να επιβάλει λύσεις ακόμη και εκεί όπου οι άλλες δύο κρατικές λειτουργίες υστέρησαν. Με μεγάλη επιστημονική ικανοποίηση διαπιστώνω ότι οι Έλληνες δικαστές επαληθεύουν τον ρόλο των λειτουργών της ως κοινοί δικαστές του ενωσιακού δικαίου και υιοθετούν με συστηματικότητα την ερμηνεία των εθνικών βάσεων υπό το φως των υπερεθνικών.
- Σε πρόσφατη συνέντευξή σας δηλώσατε ότι προωθείται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης ενισχυμένο πλαίσιο δράσεων για την ολοκληρωμένη προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού με άξονα υψηλής προτεραιότητας μία Δικαιοσύνη φιλικότερη προς τα παιδιά (child–friendly justice). Ποιες είναι οι βασικές σας προτεραιότητες σε αυτόν τον τομέα;
Καλούμαστε να επικαιροποιήσουμε και να επαυξήσουμε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης, λαμβάνοντας υπόψη σύνθετες, αλλά και σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες. Όπου απαιτούνται συνέργειες με άλλα Υπουργεία, προχωράμε σε αυτές. Προτεραιότητα αποτελεί, επίσης, η πλήρης λειτουργία των Εταιριών Προστασίας Ανηλίκων και των Σπιτιών του Παιδιού. Περαιτέρω, είναι αναγκαία η συνολική προσέγγιση της δικανικής μεταχείρισης της ανηλικότητας με μέριμνα για την πιστή εφαρμογή και ενίσχυση του πλαισίου διενέργειας διαδικαστικών πράξεων, με έμφαση στη χρήση φιλικών μέσων, στα ιδιαίτερα προσόντα των διενεργούντων αυτές λειτουργών, την αποφυγή της επανάληψης κλπ.
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού θα βασίζεται στις θεμελιώδεις αρχές της φιλικής προς τα παιδιά δικαιοσύνης και συγκεκριμένα στην αντιμετώπισή τους ως φορέων πλήρων δικαιωμάτων
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού θα βασίζεται στις θεμελιώδεις αρχές της φιλικής προς τα παιδιά δικαιοσύνης και συγκεκριμένα στην αντιμετώπισή τους ως φορέων πλήρων δικαιωμάτων, την προστασία του υπέρτατου συμφέροντος και της αξιοπρέπειάς τους, την προστασία από τις διακρίσεις και τον απόλυτο σεβασμό στις αρχές και τις εγγυήσεις του κράτους δικαίου. Κεντρικός στόχος των σχετικών δράσεων και παρεμβάσεων είναι μία φιλική προς τα παιδιά δικαιοσύνη πριν, κατά και μετά τη δικαστική διαδικασία που θα στηρίζεται στις κατευθυντήριες οδηγίες του Συμβουλίου της Ευρώπης· στην πληροφόρηση και καθοδήγηση, την προστασία της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, την προστασία του παιδιού από κάθε βλάβη, όπως εκφοβισμό, αντίποινα και δευτερογενή θυματοποίηση και τη διεπιστημονικη προσέγγισή του.
Τέλος, θεωρώ αναγκαίο, σε μεταγενέστερο χρόνο, να εξεταστεί συνολικά η ανηλικότητα με οριζόντιο τρόπο, προφανώς στο πλαίσιο συντονισμένης νομοπαρασκευαστικής εργασίας, στο σύνολο των βασικών κωδικοποιήσεών μας.
