Σε μια περίοδο που τα τρέχοντα συστήματα υγειονομικής φροντίδας σε όλες τις χώρες βρίσκονται υπό σημαντική πίεση, ένα νέο ασθενοκεντρικό μοντέλο υγειονομικής περίθαλψης βασιζόμενο στην αξία (Value Based HealthCare), αποτελεί τη λύση όχι μόνο για τη βιωσιμότητα, αλλά και για την αποδοτικότητα των συστημάτων υγείας.
Καλύπτοντας όλο το φάσμα της φροντίδας υγείας, από την πρόληψη και τη διάγνωση μέχρι τη θεραπεία και την παρακολούθηση των ασθενών, το συγκεκριμένο μοντέλο Value Based HealthCare εστιάζει στη βελτίωση των εκβάσεων υγείας των ασθενών, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα αποτελεσματικότερη κατανομή υγειονομικών πόρων και πιθανότατα χαμηλότερο κόστος για τα συστήματα υγείας. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η βέλτιστη χρήση των πόρων υγειονομικής φροντίδας για την παροχή ταχείας, ευρείας και βιώσιμης πρόσβασης σε καινοτομίες που δύνανται να αλλάξουν τη ζωή των ασθενών.
Oι ανάγκες υγείας αυξάνονται παγκοσμίως εξαιτίας των αυξανόμενων προκλήσεων της γήρανσης του πληθυσμού και της αύξησης των μη μεταδοτικών ασθενειών. Οι χώρες ξοδεύουν όλο και περισσότερα χρήματα για την υγειονομική φροντίδα, χωρίς ωστόσο να γίνεται ουσιαστική συσχέτιση μεταξύ των δαπανών για την υγεία και των εκβάσεων των ασθενών. Πιο απλά, τα τρέχοντα συστήματα υγείας δαπανούν χρήματα βάσει του όγκου της παρεχόμενης υγειονομικής φροντίδας, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη και τις εκβάσεις των ασθενών, δηλαδή η επιτυχία της έκβασης/ η επιτυχία της θεραπείας δεν αποτελούν κριτήριο για την κατανομή των πόρων. Ως αποτέλεσμα, οι περισσότερες σύγχρονες λύσεις για την άμβλυνση της πίεσης που αντιμετωπιζουν τα συστήματα υγείας εστιάζουν σταδιακά σε διαρθρωτικές αλλαγές ή/και στη συγκράτηση του κόστους. Παραδείγματα συγκράτησης του κόστους αποτελούν:
α) ο περιορισμός της πρόσβασης στην καινοτομία, όπως ο έλεγχος ή η καθυστέρηση εισαγωγής νέων εξατομικευμένων θεραπειών που μπορούν να αλλάξουν τις ζωές των ασθενών προς το καλύτερο ή
β) ο περιορισμός της πρόσβασης σε ιατρικές υπηρεσίες, όπως έγκυρη και έγκαιρη ανίχνευση βιοδεικτών απαραίτητων για στοχεύουσες θεραπείες που αφορούν σε ογκολογικούς ασθενείς. Οι παρεμβάσεις αυτές, ενώ είναι σε ένα πρώτο επίπεδο σχετικά αποτελεσματικές για τον έλεγχο του κόστους, προκαλούν μεγάλα κενά στην ποιότητα της φροντίδας που λαμβάνουν οι ασθενείς και δύνανται συχνά να αποβούν εις βάρος τους.
Επιτακτικό ζητούμενο επομένως είναι η μετάβαση σε ένα μοντέλο υγειονομικής περίθαλψης βασιζόμενο στην αξία (Value Based HealthCare), το οποίο επικεντρώνεται στη βελτίωση των αποτελεσμάτων υγείας των ασθενών σε ολόκληρο τον κύκλο φροντίδας και ταυτόχρονα βελτιστοποιεί τη χρήση των πόρων υγειονομικής φροντίδας. Για παράδειγμα, μέχρι πρότινος, ασθενείς που έπασχαν από μία ασθένεια αντιμετωπίζονταν με τα ίδια φάρμακα αφήνοντας τους θεράποντες ιατρούς να ανακαλύψουν τον λόγο που είχαν αποτέλεσμα σε κάποιους ασθενείς ενώ σε άλλους όχι.
Σήμερα, οι επιστήμονες έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται, να στοχεύουν και να διαγιγνώσκουν νόσους σε μοριακό επίπεδο. Ο καρκίνος, για παράδειγμα, δεν είναι μία νόσος, αλλά το αποτέλεσμα αμέτρητων γενετικών μεταλλάξεων.
Το κατά πόσον ορισμένες θεραπείες είναι αποτελεσματικές εξαρτάται και από συγκεκριμένες γονιδιακές διαφοροποιήσεις των ασθενών. Η αποζημίωση επομένως μιας νέας εξατομικευμένης θεραπείας, που παρέχει βέλτιστα αποτελέσματα για συγκεκριμένες ομάδες ασθενών, θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους, καθώς μόνο οι ασθενείς που είναι πιο πιθανό να επωφεληθούν από το φάρμακο θα λάβουν τη θεραπεία αυτή. Όσοι είναι απίθανο να ανταποκριθούν, δεν θα λάβουν τη θεραπεία και θα αποφευχθούν με τον τρόπο αυτό περιττές και δαπανηρές ιατρικές πράξεις, οι οποίες επιβαρύνουν και τον ασθενή. Κατανοητό και αναντίρρητο είναι συνεπώς ότι η αποζημίωση νέων καινοτόμων θεραπειών θα πρέπει να γίνεται βάσει της αξίας τους (δηλ. του αποτελέσματος/επίπτωσης μιας θεραπείας ως μέρος της συνολικής υγειονομικής φροντίδας) και όχι μονοδιάστατα βάσει του κόστους τους.
Η συγκεκριμένη προσέγγιση περιλαμβάνει επίσης μια αλλαγή στα μοντέλα πληρωμών – αποζημίωσης των φαρμάκων παρέχοντας κίνητρα για επικέντρωση στην αξία και όχι στον όγκο. Ειδικότερα, η σύναψη καινοτόμων συμφωνιών αποζημίωσης μεταξύ κράτους και φαρμακευτικών εταιρειών, όπως για παράδειγμα οι συμφωνίες με βάση την απόδοση (pay for performance agreements), στις οποίες το κράτος αποζημιώνει θεραπείες βάσει του μετρήσιμου οφέλους στον ασθενή αποτελεί μια εφαρμογή του Value Based Healthcare μοντέλου. Γενικότερα, η ευρεία χρήση συμφωνιών ελεγχόμενης εισόδου (Managed Entry Agreements), όπως εκείνες με βάση την απόδοση επιτρέπει:
α) Την καλύτερη διαχείριση της επίπτωσης στον προϋπολογισμό και την επίτευξη ενός επιθυμητού επιπέδου κόστους-αποτελεσματικότητας και
β) Την πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες στην περίπτωση κλινικής αβεβαιότητας λόγω του βαθμού καινοτομίας.
Υιοθετώντας καινοτόμες λύσεις βάσει της προστιθέμενης αξίας τους και διασφαλίζοντας σε κάθε ασθενή την κατάλληλη φροντίδα στην κατάλληλη στιγμή, δύναται να εξοικονομηθούν πολύτιμοι πόροι για τα συστήματα υγείας και να δημιουργηθούν σημαντικά οφέλη για την κοινωνία. Προαπαιτούμενα προς τούτο είναι:
1. η δημιουργία ψηφιακών υποδομών για τη συλλογή και χρήση δεδομένων (Μητρώα ασθενειών, Ηλεκτρονικοί φάκελοι ασθενών, Διαλειτουργικότητα των συστημάτων) καθώς και
2. η δημιουργία πλαισίου για τη δευτερογενή χρήση δεδομένων υγείας αλλά και τη χρήση δεδομένων σχετιζόμενων με τη φαρμακευτική δαπάνη.
Όσον αφορά στην Ελλάδα, κοινώς αποδεκτό είναι ότι απαιτείται να επιταχύνει τη μετάβασή της προς αυτό το νέο πρότυπο υγειονομικής περίθαλψης. Απαραίτητη προϋπόθεση, ώστε να πραγματοποιηθεί η μετάβαση αυτή αποτελεί η ψηφιοποίηση του συστήματος υγείας. Η συστηματική συλλογή και αξιοποίηση δεδομένων υγείας δύναται να συμβάλλει καθοριστικά στη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων και στη μετάθεση της εστίασης από το κόστος των θεραπειών στην αξία των εκβάσεων. Παρά τις αυξανόμενες κρατικές πρωτοβουλίες προς την ανάπτυξη ψηφιακών λύσεων στον τομέα της υγείας (π.χ. Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού, πρωτοβουλίες μέσω του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας), η Ελλάδα επί του παρόντος δε διαθέτει το σύνολο των απαιτούμενων εργαλείων για τη μετάβαση αυτή, όπως ενδεικτικά τα μητρώα ασθενών, τα οποία αποτελούν μια εξαιρετική πηγή καταγραφής και ταξινόμησης κλινικών δεδομένων και κατ’ επέκταση μέτρησης της αξίας. Αυτά τα κλινικά δεδομένα είναι εξαιρετικής σημασίας όχι μόνο για την καλύτερη παρακολούθηση και υγειονομική περίθαλψη των ασθενών, αλλά και για την παραγωγή στατιστικών δεδομένων (π.χ. επιδημιολογικά δεδομένα), τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν για την κατάρτιση εθνικών πολιτικών υγείας προς την αντιμετώπιση της εκάστοτε νόσου.
Εν κατακλείδι, το ασθενοκεντρικό μοντέλο υγειονομικής περίθαλψης βασιζόμενο στην αξία δύναται να παρέχει μια διέξοδο από τις αυξανόμενες πιέσεις των συστημάτων υγείας και μια σημαντική αναβάθμιση της υγειονομικής περίθαλψης των ασθενών.
Η Roche, ως εταιρεία που συνδυάζει τη δυναμική του κλάδου Φαρμάκου και του κλάδου Διαγνωστικών και τοποθετεί την εξατομικευμένη φροντίδα υγείας στο κέντρο της στρατηγικής της, βρίσκεται στη μοναδική θέση να μπορεί να υποστηρίξει στην πράξη την υιοθέτηση του νέου ασθενοκεντρικού μοντέλου υγειονομικής περίθαλψης που βασίζεται στην αξία. Με σταθερή δέσμευση στην καινοτομία σε κάθε έκφανση της επιχειρηματικής μας δραστηριότητας, η εταιρεία προσβλέπει στην αναμόρφωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, με στόχο ένα βιώσιμο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης που παρέχει προστιθέμενη αξία στους ασθενείς και την κοινωνία.
