Συζητήσαμε με τον Καθηγητή Αντώνη Μεταξά για την αγορά ενέργειας, τις επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19 και τις συνακόλουθες προκλήσεις στην στην ενεργειακή πολιτική, τα βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε να αποτελέσει η Ελλάδα πεδίο προσέλκυσης διεθνών επενδύσεων, αλλά και τη στρατηγική που ακολουθεί η Metaxas & Associates LawFirm από την ίδρυσή της.
- Ενόψει της πλούσιας εμπειρίας σας και βαθιάς γνώσης της εν λόγω αγοράς, ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, οι προκλήσεις που παρουσιάζονται από την πανδημία του COVID-19 στην αγορά της ενέργειας;
Παρατηρείται μια σταθερά ανοδική πορεία των επενδύσεων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), τάση που συμβαδίζει με τη βασική στρατηγική στόχευση της Ε.Ε.
Η αποτίμηση των συνεπειών και προκλήσεων της πανδημίας του COVID-19 στην παγκόσμια αγορά της ενέργειας είναι πολυσχιδής και καταλαμβάνει όλους τους επιμέρους ενεργειακούς τομείς (αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου, αγορά λοιπών υδρογονανθράκων κλπ). Την ακριβή έκταση των συνεπειών δεν μπορεί κανείς με ασφάλεια αυτή τη στιγμή να αποτιμήσει, καθότι είναι βέβαιο ότι μείζονες διαστάσεις των εν λόγω επιπτώσεων θα καταστούν εμφανείς σε όλο τους το εύρος, μετά την υποχώρηση του υγειονομικού σκέλους της πανδημίας και την πλήρη εκδίπλωση των οικονομικών της συνεπειών.
Σε κάθε περίπτωση, παρατηρείται μια σταθερά ανοδική πορεία των επενδύσεων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), τάση που συμβαδίζει με τη βασική στρατηγική στόχευση της Ε.Ε., η οποία, στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης και μετασχηματισμού της οικονομίας στη μεταπανδημική εποχή, εστιάζει στην ενεργειακή μετάβαση προς μια πιο πράσινη, κυκλική και κλιματικά ουδέτερη οικονομία.
Η κύρια πρόκληση που αντιμετωπίζει η ενεργειακή πολιτική σήμερα, ένεκα του νέου πλαισίου που έχει διαμορφώσει η πανδημία και με εμφανή την τάση αποστασιοποίησης από τα ορυκτά καύσιμα, είναι η συγκροτημένη διαμόρφωση των βημάτων της ενεργειακής μετάβασης αλλά και η έμφαση σε στοχευμένες επενδυτικές πρωτοβουλίες δυνάμενες να προωθήσουν την πράσινη ανάπτυξη με παράλληλη στήριξη των παραγωγικών δομών που θίγονται από το αναπτυξιακό μοντέλο του παρελθόντος που ήταν προσανατολισμένο στα ορυκτά καύσιμα.
- Πώς κρίνετε το νέο τοπίο που δημιουργείται στην ελληνική αγορά ενέργειας από την εφαρμογή του Target Model;
Παρά το γεγονός ότι η όλως αναγκαία εφαρμογή του μοντέλου στόχου για τη λειτουργία της εγχώριας αγοράς ηλεκτρισμού (Τarget Μodel) συνοδεύθηκε από πλήθος προσδοκιών, όπως η μείωση των τιμών ρεύματος στη χονδρεμπορική αγορά, η βελτίωση της ρευστότητας των επιμέρους αγορών, αλλά και η διαφανής και ποιοτική λειτουργία του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας και του ανταγωνισμού, η εφαρμογή του νέου μοντέλου ανέδειξε με σαφήνεια τις δομικές παθογένειες, τα χρόνια προβλήματα, το περιορισμένο βάθος αλλά και τις στρεβλώσεις της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ειδικότερα, οι τιμές στην αγορά εξισορρόπησης τετραπλασιάστηκαν, καθιστώντας αναγκαίες τις άμεσες ρυθμιστικές παρεμβάσεις της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας για την αποκλιμάκωση των προβλημάτων.
Από την άλλη πλευρά, ο απώτερος στρατηγικός στόχος του Target Model σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι η δημιουργία μιας ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς προς όφελος του τελικού καταναλωτή. Συνιστά, συνεπώς, μια αναγκαία διαρθρωτική παρέμβαση με οφέλη που προβλέπεται ότι θα φανούν μακροπρόθεσμα. Η σύζευξη (coupling) της ελληνικής αγοράς με τις αγορές των γειτονικών χωρών και η σύζευξη της ελληνικής ενδοημερήσιας αγοράς με την πανευρωπαϊκή ενδοημερήσια αγορά συνεχούς διαπραγμάτευσης αναμένεται να επιφέρει δομικές βελτιώσεις και εκσυγχρονισμό της ελληνικής ενεργειακής αγοράς.
- Θα μπορούσε να αποτελέσει η χώρα μας πεδίο προσέλκυσης διεθνών επενδύσεων και υπό ποιες προϋποθέσεις;
Η προσέλκυση παραγωγικών, σοβαρών ξένων επενδύσεων για τη χώρα μας είναι ένα διαρκές ζητούμενο. Διαχρονικές συστημικές παθογένειες, μια κουλτούρα συνεχών αλλαγών των «κανόνων του παιχνιδιού» από την πλευρά του ελληνικού Δημοσίου, συχνές αναθεωρήσεις ενός πολυδαίδαλου ρυθμιστικού πλαισίου, γραφειοκρατικές εμμονές αλλά και καθυστερήσεις στη δικαστική επίλυση διαφορών συνιστούν ένα εκρηκτικό μείγμα ανάσχεσης επενδυτικών πρωτοβουλιών.
Δεν αρκούν, συνεπώς, μόνο οι βελτιώσεις στο μακροοικονομικό-φορολογικό περιβάλλον, αλλά απαιτούνται ριζικές τομές στον τομέα της ενέργειας και των υποδομών, αναδιοργάνωση των μηχανισμών διευκόλυνσης της υλοποίησης ξένων επενδύσεων με τη δημιουργία ενός πραγματικού one stop shop, αλλά και ένας ουσιαστικός εκσυγχρονισμός του συστήματος απονομής δικαιοσύνης και της Διοίκησης στη χώρα μας.
Βέβαια, η χώρα μας οφείλει να έχει παράλληλα σαφή στρατηγική για την επιλογή και ιεράρχηση των επενδύσεων που η ίδια επιθυμεί να προσελκύσει, καθότι προτιμητέες είναι επενδύσεις υψηλής προσθετικότητας σε σχέση με τις εγχώριες παραγωγικές δομές και την ανάγκη διαρθρωτικής αναδιάταξης και εκσυγχρονισμού της ελληνικής οικονομίας.
- Η δικηγορική σας εταιρεία έχει αναδειχθεί σε κυρίαρχη παρουσία στον ελληνικό νομικό χώρο στους τομείς της εξειδίκευσής σας. Θα θέλατε να μας διαφωτίσετε σχετικά με τη στρατηγική που ακολουθείτε;
Η δικηγορική μας εταιρεία είχε από την ίδρυσή της σαφείς στρατηγικές και μεθοδολογικές στοχεύσεις. Προσεγγίσαμε δηλαδή την οργάνωση της δικηγορικής μας εταιρείας με σαφή προσανατολισμό σε συγκεκριμένους άξονες εξειδίκευσης
Η δικηγορική μας εταιρεία είχε από την ίδρυσή της σαφείς στρατηγικές και μεθοδολογικές στοχεύσεις, επιδιώκοντας να προσεγγίσει το λειτούργημά μας σε συστοίχιση με τις ανάγκες της προϊούσας κλαδικής εξειδίκευσης που συντελείται εντός του Δικαίου. Προσεγγίσαμε, δηλαδή, την οργάνωση της δικηγορικής μας παρουσίας με σαφή προσανατολισμό σε συγκεκριμένους άξονες εξειδίκευσης. Εντούτοις, συχνά λέω και στους νεότερους συνεργάτες της εταιρείας μας ότι καμία εξειδίκευση δεν μπορεί να οικοδομηθεί εν κενώ, αν δηλαδή εκλείπει η βάση μιας άρτιας γενικής νομικής παιδείας.
Έχουμε στοχεύσει σε συγκεκριμένους τομείς της εν ευρεία εννοία επιχειρηματικής δικηγορίας με κύρια επικέντρωση στον ούτως ή άλλως ευρύ, πολυσχιδή και επιστημονικά απαιτητικό τομέα της ενέργειας. Αυτή η σαφήνεια της στόχευσής μας, μας επιτρέπει να δομούμε τη νομική μας εργασία και την πλήρη κάλυψη του εντολέα σε στέρεο επιστημονικό υπόβαθρο και γνώση του επιχειρηματικού και θεσμικού περιβάλλοντος, κάτι που εκτιμάται από την ευρεία ελληνική αλλά και αλλοδαπή πελατειακή μας βάση. Από εκεί και πέρα, είμαστε πάντα προσγειωμένοι, δεν εφησυχάζουμε και έχουμε επίγνωση του ότι το ελεύθερο επάγγελμα έχει τους κύκλους του και απαιτεί διαρκή εγρήγορση και προσπάθεια.
- Εκτός από το επιστημονικό υπόβαθρο, ποιες είναι εκείνες οι ιδιότητες που πρέπει να διαθέτει ο δικηγόρος, ώστε να αποτελεί επιχειρηματικό και στρατηγικό σύμβουλο για τους πελάτες του;
Ο ρόλος του δικηγόρου σήμερα είναι εξόχως σύνθετος. Πέρα από ουσιαστική και εξειδικευμένη γνώση τόσο σε ακαδημαϊκό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, ο νομικός σύμβουλος οφείλει να είναι εξοικειωμένος με τον τρόπο λειτουργίας και τις ιδιαιτερότητες της αγοράς, στην οποία ο εντολέας του δραστηριοποιείται, να χειρίζεται και να αναλύει διεπιστημονικά δεδομένα, να αντιλαμβάνεται πλήρως τις επιχειρηματικές και στρατηγικές ανάγκες του εκάστοτε εντολέα και να κινείται με γνώμονα την εύρεση σταθερών και αποτελεσματικών λύσεων για την προληπτική αποσόβηση ή έστω περιορισμό κινδύνων.
Ειδικότερα στον εξόχως δυναμικό και ταχέως μεταβαλλόμενο τομέα της ενέργειας, απαιτείται συνεχής εγρήγορση, ενημέρωση, εξειδικευμένη επιστημονική κατάρτιση, αλλά και κατανόηση του τεχνικοοικονομικού πλαισίου για την αποτελεσματική νομική κάλυψη των αναγκών του πελάτη.
- Παρατηρεί κανείς ότι η δικηγορική σας εταιρεία έχει έντονη δραστηριότητα στον χώρο των επιχειρηματικών συναλλαγών (transactional practice) αλλά και στις νομικές παρεμβάσεις δομικού χαρακτήρα στην εγχώρια ενεργειακή αγορά. Πώς κατέστη εφικτή η σημαντική αυτή παρουσία σας σ’ ένα εξόχως ανταγωνιστικό περιβάλλον;
Η παροχή νομικών υπηρεσιών συντελείται σ’ ένα όντως άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον. Από την άλλη πλευρά, θεωρώ ότι πάντα υφίσταται χώρος για ποιοτική προσπάθεια με σαφείς ιεραρχήσεις μακριά από μαξιμαλιστικές λογικές. Δεν μπορεί ένας νομικός να είναι πλέον ουσιαστικά εξειδικευμένος ταυτοχρόνως σε πλείονες αγορές και κλάδους δικαίου. Η δικηγορική μας εταιρεία μάλλον το κατανόησε αυτό εγκαίρως και ούσα ευέλικτη, στοχευμένη στις επιλογές της και εξωστρεφής προσπαθεί να ανταποκρίνεται σε αυτό το δεδομένο. Απαιτείται συνεχής προσπάθεια και προσήλωση συνεπώς, αλλά και προσαρμοστικότητα στις εξελισσόμενες ανάγκες του λειτουργήματός μας.
