Στόχος η προώθηση ουσιαστικών εργαλείων για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας του εγχώριου οικοσυστήματος καινοτομίας

Χρίστος Δήμας, Υφυπουργός Ανάπτυξης & Επενδύσεων

  • Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς και την επαγγελματική σας πορεία. Ποιοι ήταν οι σημαντικότεροι σταθμοί της έως την ανάληψη του Υφυπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων;

Πριν πολιτευτώ εργαζόμουν στην The Boston ConsultingGroup (BCG) ως σύμβουλος επιχειρήσεων. Εκεί είχα την ευκαιρία να ασχοληθώ με πολλά διαφορετικά project, τα οποία αφορούσαν την αναδιοργάνωση επιχειρήσεων, την κατάρτιση νέων επιχειρηματικών σχεδίων μέχρι την προοπτική καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών ή το άνοιγμα νέων αγορών.

Οι εταιρείες που συμβουλεύαμε ήταν από πολλούς τομείς της οικονομίας εντός και εκτός της χώρας. Πιο πριν δίδασκα στο ICON College του Πανεπιστημίου του Leicester, στο Jean Monnet αλλά και στο London School of Economics ως βοηθός καθηγητή όταν τελείωνα το διδακτορικό μου.

  • Ποιες είναι οι κυριότερες προκλήσεις που αντιμετώπισε ο τομέας της έρευνας και της καινοτομίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας; Ποιες είναι οι άμεσες προτεραιότητές σας, ώστε η ερευνητική δραστηριότητα να τονωθεί στη μεταπανδημική εποχή;

Τα τελευταία 2 χρόνια λόγω του Covid 19, η έρευνα και η καινοτομία αναρριχήθηκαν στην κορυφή της παγκόσμιας ατζέντας. Η διεθνής ερευνητική και επιστημονική κοινότητα ανταποκρίθηκε άμεσα με την ανακάλυψη ασφαλών και αποτελεσματικών εμβολίων που μας έχουν επιτρέψει να ανακτήσουμε σταδιακά την καθημερινότητά μας. Στην Ελλάδα, παρά την πρωτόγνωρη για όλους μας συγκυρία, καταφέραμε να υλοποιήσουμε σε μεγάλο βαθμό την μεταρρυθμιστική μας ατζέντα για την ενίσχυση του χώρου έρευνας και καινοτομίας.

Η στρατηγική μας βασίζεται σε 3 κύριους άξονες: Πρώτον, στην αποτελεσματικότερη σύνδεση της έρευνας με την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, δεύτερον στην προώθηση κίνητρων στον ιδιωτικό τομέα, προκειμένου να αυξήσουμε τις δαπάνες σε έρευνα & ανάπτυξη (R&D) και τρίτον στην οργάνωση του κατακερματισμένου οικοσυστήματος καινοτομίας. Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουμε λάβει αρκετές πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση, ενδεικτικά αναφέρω:

  • τα φορολογικά κίνητρα για τις επιχειρήσεις που επενδύουν στην Ε&Α, ειδικότερα την αύξηση του ποσοστού των υπερεκπτώσεων δαπανών Ε&Α που είναι σε ισχύ από 01.09.2020. Από το 130% ανεβάσαμε το ποσοστό στο 200%.
  • τη δημιουργία του Elevate Greece, την πύλη εισόδου του οικοσυστήματος καινοτομίας της χώρας.
  • την εξαίρεση από το ενιαίο μισθολόγιο των ερευνητών που συμμετέχουν σε προγράμματα που χρηματοδοτούνται από τον ιδιωτικό τομέα ή από ανταγωνιστικά Ευρωπαϊκά προγράμματα.
  • τη μεγαλύτερη ευελιξία στα ερευνητικά κέντρα και τους ερευνητές.
  • τις συμφωνίες με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για την αναβάθμιση των υποδομών των ερευνητικών κέντρων.
  • τη θέσπιση φορολογικών κινήτρων για επενδυτικούς αγγέλους.
  • τη δρομολόγηση Πολιτείας Καινοτομίας στην Αττική και του Τεχνολογικού Πάρκου 4ης γενιάς στην Θεσσαλονίκη – ThessIntec.
  • τις δράσεις ΕΣΠΑ, όπως το Ερευνώ–Δημιουργώ–Καινοτομώ, Συνεργατικοί Σχηματισμοί Καινοτομίας, Κέντρα Ικανοτήτων κ.α.

Παράλληλα, συνεχίζουμε τις πρωτοβουλίες μας για την ενίσχυση της βασικής έρευνας, την περεταίρω αύξηση των δαπανών Ε&Α από τον ιδιωτικό τομέα, βελτιώνοντας και επισπεύδοντας ταυτόχρονα τις διαδικασίες πιστοποίησης δαπανών Ε&Α και την προώθηση ουσιαστικών εργαλείων που θα αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα του εγχώριου οικοσυστήματος καινοτομίας.

  • Έχοντας εργαστεί στην ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα του εξωτερικού, ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που θεωρείτε ότι λείπουν από την Ελλάδα και πώς στοχεύετε να δημιουργήσετε τις κατάλληλες συνθήκες για την επίτευξή τους;

Η αποτελεσματικότερη σύνδεση της επιστημονικής έρευνας με την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα είναι αυτό που λείπει από την Ελλάδα. Για αυτό τον λόγο, προχωρούμε στην πλήρη αλλαγή του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των τεχνοβλαστών εταιρειών (spin-off) αποσαφηνίζοντας τη νομοθεσία και παρέχοντας σημαντικά κίνητρα σε ερευνητές και καθηγητές που θέλουν και μπορούν να επιχειρήσουν.

Η αποτελεσματικότερη σύνδεση της επιστημονικής έρευνας με την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα είναι αυτό που λείπει από την Ελλάδα

Παράλληλα, για πρώτη φορά πραγματοποιείται στη χώρα μία ολοκληρωμένη παρέμβαση στα θέματα των Γραφείων Μεταφοράς Τεχνολογίας (ΓΜΤ), όπου προχωράμε στη στήριξη και ωρίμανση των ΓΜΤ στα ερευνητικά κέντρα και τα πανεπιστήμια, ώστε η επιστημονική γνώση να μπορεί να εξελιχθεί και σε καινοτόμα επιχειρηματική δραστηριότητα.

Κλείνοντας, να τονίσω πως σχεδιάσαμε και έχουν δρομολογηθεί σημαντικές δράσεις, μέσω ΕΣΠΑ, όπως οι Συνεργατικοί Σχηματισμοί Καινοτομίας (Innovation Clusters) και τα Κέντρα Ικανοτήτων (Competence Centers) που επίσης βοηθούν σημαντικά τη σύνδεση της έρευνας με την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα.

  • Οι σπουδές σας επικεντρώθηκαν στην ευρωπαϊκή και συγκριτική πολιτική, ειδικότερα δε στο θεσμικό πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τελικά, ποιες είναι οι παθογένειες της ελληνικής οικονομίας που οδήγησαν στην πολυετή κρίση και ποια τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα που μπορούν να προσελκύσουν επενδύσεις;

Αναφέρεστε προφανώς στη διδακτορική μου διατριβή. Αυτό που μπορώ να σας πω με σιγουριά είναι πως άλλες χώρες που αντιμετώπισαν δύσκολες οικονομικές καταστάσεις, αντί να επικεντρωθούν στη μικροπολιτική, στον λαϊκισμό και στον ανούσιο κομματικό συνδικαλισμό επικεντρώθηκαν στα πραγματικά προβλήματα που αντιμετώπιζαν και αναζήτησαν από κοινού συναίνεση μεταξύ οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών φορέων.

Θα μου πείτε πως ακούγεται ωραίο στα λόγια αλλά δύσκολο στην πράξη. Οι Ιρλανδοί το έκαναν την δεκαετία του 1980, το έκαναν και τα τελευταία χρόνια. Κοιτάξτε πού ήταν η Ιρλανδία στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και πού βρίσκεται σήμερα. Ναι, αντιλαμβάνομαι πως στην Ελλάδα αυτό δεν μπορεί να συμβεί εύκολα, ειδικά όσο η χώρα δεν διαθέτει ταυτόχρονα υπεύθυνη κυβέρνηση αλλά και υπεύθυνη αξιωματική αντιπολίτευση. Άρα εκ των πραγμάτων στην Ελλάδα έχουμε ένα ανταγωνιστικό μειονέκτημα έναντι πολλών άλλων χωρών.

  • Ποιες είναι οι βασικότερες αλλαγές που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στο νομικό και θεσμικό πλαίσιο της Ελλάδας, έτσι ώστε να προωθηθεί η καινοτομία και η επιχειρηματικότητα;

Ένας από τους κεντρικούς στόχους που έχουμε θέσει είναι η αύξηση των δαπανών έρευνας και ανάπτυξης (R&D), καθώς η χώρα μας βρίσκεται σήμερα στον συγκεκριμένο τομέα στην 16η θέση από τα κράτη-µέλη της Ε.Ε, όσον αφορά τις δαπάνες. Ενώ όμως οι δημόσιες δαπάνες σε Ε&Α είναι στον µέσο όρο των κρατών-μελών του Ο.Ο.Σ.Α., εκεί που πρέπει να βελτιώσουμε την επίδοσή µας είναι στις επενδύσεις που προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα.

Για τον λόγο αυτό, από την 1/9/2020, αυξήσαμε το ποσοστό της υπερέκπτωσης των δαπανών έρευνας και ανάπτυξης για τις επιχειρήσεις που επενδύουν στην Ε&Α και από το 130% που ήταν πριν, το ανεβάσαμε στο 200%. Μόνο από αυτή τη ρύθμιση υπολογίζουμε πως οι δαπάνες Έρευνας και Ανάπτυξης τα επόμενα τρία χρόνια θα αυξηθούν πάνω από 300 εκατ. ευρώ, δημιουργώντας νέες, ποιοτικές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας για τους επιστήμονές µας.

Το ποσοστό της υπερέκπτωσης των δαπανών έρευνας και ανάπτυξης ανέβηκε στο 200% και υπολογίζουμε πως οι συναφείς δαπάνες τα επόμενα τρία χρόνια θα αυξηθούν πάνω από 300 εκατ. ευρώ

Σημαντικός αριθμός εταιρειών από την εγχώρια αγορά, αλλά και νέες επενδύσεις από τον χώρο της έρευνας και καινοτομίας έχουν εκμεταλλευτεί την παραπάνω διάταξη και σε συνδυασμό µε την ύπαρξη ευνοϊκότερου και φιλικότερου επιχειρηματικού κλίματος (φορολογία, ψηφιακός µμετασχηματισμός, επίσπευση\ απλούστευση διαδικασιών) έχουν πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις το τελευταίο διάστημα.

Ενδεικτικά αναφέρω κάποιες από τις εταιρείες που έχουν επενδύσει σε τμήματα έρευνας & ανάπτυξης: Microsoft,  EY,  AppliedMaterials,  Pfizer, Cisco, Amazon, Volkswagen κ.α. βρίσκονται πλέον εδώ και µε αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να εξελιχθεί σε κόμβο καινοτομίας στην ευρύτερη περιοχή, µε ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη συνολική αναβάθμιση της χώρας.

  •  Έχοντας εργαστεί ως δικηγόρος στον ιδιωτικό τομέα, ποια είναι τα κυριότερα προσόντα που αποκτήσατε και σας βοήθησαν στο έργο σας ως Υφυπουργού Έρευνας και Τεχνολογίας;

Η νομική επιστήμη είναι πολύ σημαντική ως ακαδημαϊκή βάση, διότι σε οδηγεί στο να βρίσκεις λύσεις στηριζόμενος σε κανόνες και λογική αλληλουχία σκέψεων

Η νομική επιστήμη είναι πολύ σημαντική ως ακαδημαϊκή βάση, διότι σε οδηγεί στο να βρίσκεις λύσεις στηριζόμενος σε κανόνες και λογική αλληλουχία σκέψεων. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό προσόν που μαθαίνει οποιοσδήποτε σπουδάζει νομικά και σίγουρα βοηθάει στην επαγγελματική καριέρα. Εμένα με βοήθησε πολύ ο δομημένος τρόπος σκέψης σε όλα μου τα επαγγελματικά βήματα.