Σε μια περίοδο που ο κλάδος των αερομεταφορών αντιμετωπίζει σοβαρότατες προκλήσεις λόγω της πανδημίας του Covid-19, συζητήσαμε με την Ευγενία Παπαθανασοπούλου για τη στρατηγική ανάκαμψης του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, τα επόμενα βήματα στην αγορά των ταξιδιών και του τουρισμού, τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ο σύγχρονος νομικός σύμβουλος και τον ρόλο της ως συντονίστριας και primus inter pares του νομικού τμήματος.
Ποιες είναι οι σημαντικότερες νομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών λόγω της πανδημίας;
Εδώ κι ένα χρόνο, ο κλάδος των αερομεταφορών βάλλεται δριμύτατα από τις συνέπειες της πανδημίας του Covid-19, με την επαναφορά στα προ Covid-19 επίπεδα να μην αναμένεται πριν το 2024-25.
Η εταιρεία μας «Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε.» (ΔΑΑ), υπεύθυνη για τη διαχείριση και λειτουργία του αεροδρομίου της Αθήνας, παρά την ιδιαίτερα σημαντική περικοπή κόστους στην οποία, δεδομένων των συνθηκών, προέβη, βρέθηκε να κλείνει το οικονομικό έτος 2020 με πρωτόγνωρες απώλειες, τις οποίες κλήθηκε να αντιμετωπίσει αναπτύσσοντας μια πολυεπίπεδη στρατηγική προσέγγιση, με στόχο να καταστεί εφικτή η συνέχιση της απρόσκοπτης λειτουργίας του και η διατήρηση του συνόλου των θέσεων εργασίας.
Πέραν της ενεργού συμμετοχής μας στη διαμόρφωση της επόμενης μέρας, καλούμαστε να ανταποκριθούμε και σε όλο το φάσμα των νομικής φύσης αναγκών του αεροδρομίου, που, μέχρι πρόσφατα, αποτελούσαν «business asusual» και το Νομικό Τμήμα καλείται να υπηρετήσει τις επείγουσες και ιδιαίτερα σημαντικές ανάγκες μιας εταιρείας που λειτουργεί σε όρους ιδιωτικής οικονομίας και, παράλληλα, ως «κρίσιμη υποδομή».
Οι σημαντικότερες, επομένως, προκλήσεις είναι η διασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας της εταιρείας, αφενός με τη διαπραγμάτευση με τραπεζικά ιδρύματα για τη διατήρηση της ταμειακής μας θέσης και ρευστότητας, παράλληλα με την ευρεία περιστολή κεφαλαιουχικών και λειτουργικών δαπανών και αφετέρου η υποστήριξη της Διοίκησης στις συνομιλίες με το Ελληνικό Δημόσιο στο πλαίσιο των αναγκαίων μέτρων για την αποζημίωση της εταιρείας από την οικονομική ζημία, λόγω της μείωσης του αεροπορικού έργου που προκλήθηκε ως άμεσο αποτέλεσμα των αναγκαστικών διοικητικών μέτρων για την περιστολή των αεροπορικών μετακινήσεων.
Επίσης, η αναθεώρηση του συνόλου των συμβάσεων με τους συνεργάτες μας, προκειμένου να συμβάλουμε, στο μέτρο του δυνατού, στην επιβίωση και βιωσιμότητα τόσο των επιχειρήσεων καθαυτών, όσο και της συμβατικής σχέσης μας μαζί τους. Τέλος, η υποστήριξη της διεύθυνσης ανθρώπινου δυναμικού στην ερμηνεία και εφαρμογή των νομοθετημάτων και έκτακτων μέτρων για τη στήριξη των κλάδων που έχουν πληγεί από την πανδημία Covid-19, η αξιοποίηση του προγράμματος «Συν-Εργασία» και η διατήρηση του συνόλου των θέσεων εργασίας.
Ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, οι βασικές ενέργειες (τόσο σε νομικό, όσο και σε επιχειρηματικό επίπεδο) που πρέπει να δρομολογηθούν, ώστε να ανακάμψει ο κλάδος των ταξιδιών και του τουρισμού
Συντονισμός, συνεργασία και στρατηγικού χαρακτήρα επενδύσεις φαίνεται πως είναι η λύση στην απαιτητική εξίσωση που αφορά στην ανάκαμψη του κλάδου των αερομεταφορών και του τουρισμού
Μέσα από τη βελτίωση της ανθεκτικότητας και προσαρμοστικότητας των κρατών-μελών, τον περιορισμό του κοινωνικού και οικονομικού αντίκτυπου της κρίσης και την παροχή στήριξης για τη μετάβαση σε Πράσινη και Ψηφιακή ανάπτυξη, είναι δυνατό να επιτευχθεί η αποκατάσταση του αναπτυξιακού δυναμικού των οικονομιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Συντονισμός, συνεργασία και στρατηγικού χαρακτήρα επενδύσεις φαίνεται πως είναι η λύση στην απαιτητική εξίσωση που αφορά στην ανάκαμψη του κλάδου των αερομεταφορών και του τουρισμού.
Απαραίτητη, λοιπόν, η ανάγκη αναθεώρησης του νομοθετικού πλαισίου σε ποικίλα επίπεδα, όπως μέριμνα για την απασχόληση και στήριξη εργασίας στους πληττόμενους κλάδους, όπως είναι οι αεροπορικές εταιρείες και τα αεροδρόμια, τόσο μέσω ευρωπαϊκών όσο και εθνικών κονδυλίων, και διαμόρφωση ολοκληρωμένης στρατηγικής απασχόλησης. Επιπλέον, η κοινωνική ευθύνη αποκτά σήμερα ένα ευρύτερο νόημα. Στο οικονομικό και εργασιακό πεδίο, κράτος, επιχειρήσεις και εργαζόμενοι πρέπει να προστατεύσουμε την εργασιακή ειρήνη και την κοινωνική συνοχή για την επόμενη μέρα.
Περαιτέρω, θα πρέπει το πλαίσιο περί κρατικών ενισχύσεων που αφορά στον κλάδο να αναμορφωθεί, λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές συνθήκες και ανάγκες που υπάρχουν για επενδύσεις στην πράσινη ανάπτυξη και τον ψηφιακό ανασχηματισμό εκ μέρους των αεροδρομίων και τέλος, με στόχο τη διασφάλιση κάλυψης των υφιστάμενων κι αναδυόμενων αναγκών με αφορμή την πανδημία, επανεξέτασης χρήζει και το πλαίσιο περί Υγείας & Ασφάλειας.
Στη νέα, μετά – Covid-19, κανονικότητα η τεχνολογία αναμένεται να διαδραματίσει κυρίαρχο ρόλο σε σχέση με την επάνοδο των αεροδρομίων
Στη νέα, μετά-Covid-19, κανονικότητα η τεχνολογία αναμένεται να διαδραματίσει κυρίαρχο ρόλο σε σχέση με την επάνοδο των αεροδρομίων, καθώς παρέχει πληθώρα δυνατοτήτων στην κατεύθυνση τόσο του περιορισμού της φυσικής επαφής, όσο και της διασύνδεσης πληροφοριακών συστημάτων για την ανταλλαγή δεδομένων σε σχέση με το προφίλ του επιβάτη.
Ως διαπιστευμένη διαμεσολαβήτρια και με εντυπωσιακή εμπειρία στους εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης διαφορών, ποιες θεωρείτε ότι είναι οι σημαντικότερες δεξιότητες που απαιτούνται στο στάδιο των διαπραγματεύσεων;
- Πολύ καλή προετοιμασία και ενεργητική ακρόαση γιατί «αν ξέραμε να ακούμε, ο κόσμος θα ήταν καλύτερος»
- Συμμετοχή των «σωστών» προσώπων, δηλαδή προσώπων με ίδια διαπραγματευτική εξουσία
- Οι πιο σημαντικές όμως δεξιότητες και παράγοντες για την επιτυχή έκβαση μιας διαπραγμάτευσης είναι δύο: Ενσυναίσθηση (empathy) και δημιουργία εμπιστοσύνης και επικοινωνίας (rapport) με τα μέρη
Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η αξία της ομαδικότητας και της συνεργασίας στην επίτευξη των στόχων μιας εταιρείας; Πώς διασφαλίζετε το πνεύμα ομαδικότητας στο Νομικό Τμήμα, του οποίου είστε επικεφαλής και ποιες είναι οι αξίες που σας χαρακτηρίζουν ως ομάδα;
Σε κάθε σύγχρονη επιχείρηση, δεν υπάρχει χώρος για ατομικότητα. Διοίκηση και εργαζόμενοι καλούμαστε να υπηρετήσουμε στρατηγικούς στόχους, η υλοποίηση των οποίων απαιτεί υψηλό επίπεδο συλλογικής νοημοσύνης, πληθώρα συμπληρωματικών δεξιοτήτων και αμοιβαία ευθύνη.
Για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης, που είναι το πιο ισχυρό συνεκτικό στοιχείο για μια αποτελεσματική ομάδα, καθοριστικός αναδεικνύεται ο ρόλος των επικεφαλής των ομάδων που καλούμαστε, αφού εντοπίσουμε τις ικανότητες και δεξιότητες των μελών τους, να τις αναδείξουμε και μέσα από μια ιδιαίτερα απαιτητική ενορχήστρωση να συμβάλουμε στη μέγιστη δυνατή απόδοση καθενός ξεχωριστά και, τελικά, της ομάδας ως σύνολο.
Το πνεύμα ομαδικότητας στο Νομικό Τμήμα διασφαλίζεται με ανοιχτές και ειλικρινείς συζητήσεις, ευθύτητα και αμεσότητα στην επικοινωνία, αλληλοεκτίμηση, με σαφείς κατευθύνσεις, θετική ενέργεια, μοίρασμα του οράματος και των στόχων της εταιρείας με την ομάδα, γρήγορη και αποτελεσματική αντίδραση ακόμη και σε ασφυκτικά χρονικά περιθώρια και σφαιρική γνώση από όλη την ομάδα των projects που χειρίζεται το νομικό τμήμα, καθώς και των επιχειρησιακών στόχων και προβληματισμών.
Θα έλεγα ότι είμαι η συντονίστρια, ο μαέστρος της ορχήστρας και primus inter pares. Η αναγνώριση της ικανότητας της ομάδας μας ήρθε, άλλωστε, με τη συμπερίληψή της στο “Legal 500 2019 General CounselPowerlist: Greece & Cyprus”.
Εκτός από το γνωστικό υπόβαθρο, ποια είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που πρέπει, κατά τη γνώμη σας, να διαθέτει ο «ιδανικός» νομικός σύμβουλος;
Στόχος του νομικού συμβούλου είναι η διευκόλυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και της στρατηγικής της εταιρείας
Υψηλά ηθικά και επαγγελματικά standards χωρίς να είναι αυστηρός ή άκαμπτος, διαρκής επιμόρφωση, πνεύμα ομαδικότητας, ικανότητα διαχείρισης συγκρούσεων (conflicts management). Στόχος είναι η διευκόλυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και της στρατηγικής της εταιρείας, άρα πρέπει να γνωρίζει την εταιρεία καλά, τους εσωτερικούς της πελάτες και τους στόχους της, διαβλέποντας τις τωρινές, αλλά και μελλοντικές ανάγκες της, μπαίνοντας «στα παπούτσια τους» και έχοντας πάντα ενναλακτικό σενάριο (Plan B), με τους οποίους πρέπει να συνεργάζεται στενά και να παρέχει άμεσες και υλοποιήσιμες συμβουλές προσβλέποντας πάντα στη μείωση του εταιρικού ρίσκου.
Να έχει άποψη επί νομικών και μη θεμάτων και να την εκφράζει θαρραλέα και τεκμηριωμένα ακόμη και αν αμφισβητεί (challenge) απόψεις της Διοίκησης.
Να εμπνέει άλλους με το παράδειγμα, τη συνέπεια, αξιοπιστία και το πάθος για την εργασία, εστιάζοντας στο αποτέλεσμα με ομαδικό πνεύμα συνεργασίας. Επίσης, θεωρώ πολύ σημαντικές τις καλές διαπροσωπικές σχέσεις σε κάθε βαθμίδα της εταιρικής δομής και το ευρύ υψηλού επιπέδου networking, τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο.
