Συζητήσαμε με την Σπυριδούλα Μεγαλοκονόμου, Legal Affairs Director & BU Partner της MYTILINEOS, για τη σημασία της εταιρικής κουλτούρας ως ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος για τις επιχειρήσεις, το νομοθετικό πλαίσιο για την εταιρική διακυβέρνηση και τους τρόπους με τους οποίους αυτό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την προσέλκυση επενδύσεων, αλλά και για το “στοίχημα” της επίτευξης μιας ισορροπίας ανάμεσα στην επαγγελματική και την προσωπική ζωή.
- Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετώπισε η MYTILINEOS κατά τη συμμόρφωσή της με τον νέο νόμο για την εταιρική διακυβέρνηση;
Η MYTILINEOS, ως εξωστρεφής οργανισμός με διεθνή παρουσία και διαρκή επικοινωνία με ξένους θεσμικούς επενδυτές, διεθνή fora και διεθνείς οργανισμούς πιστοποίησης και αξιολόγησης, είχε αναγνωρίσει και ανταποκριθεί στην πρόκληση για εταιρική διακυβέρνηση σύμφωνα με τις σύγχρονες και βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, ήδη πριν την πρωτοβουλία του Έλληνα νομοθέτη. Για τον λόγο αυτό, η εταιρεία αυτή δεν χρειάστηκε να αναθεωρήσει τη στρατηγική της στον τομέα αυτό, ώστε να επιτύχει τη συμμόρφωση.
Η MYTILINEOS ήδη από το 2018 έχει αναβαθμίσει την εταιρική της διακυβέρνηση και μάλιστα ήταν η πρώτη μη τραπεζική εταιρεία στην Ελλάδα με ειδική διεύθυνση, που κάνει εξαιρετική δουλειά στο κομμάτι αυτό και πρωτοπορεί. Έχει ενισχύσει την ανεξαρτησία των μελών του διοικητικού της συμβουλίου (σήμερα 63% είναι ανεξάρτητα μέλη), ενώ στις επιτροπές ελέγχου και αμοιβών & υποψηφιοτήτων, του διοικητικού συμβουλίου (που είχε συστήσει πριν τη θέσπιση του νόμου) συμμετέχουν αποκλειστικά ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη του διοικητικού συμβουλίου.
Επίσης, η MYTILINEOS πρωτοπόρησε ορίζοντας Ανώτερο Ανεξάρτητο Σύμβουλο (Lead Independent Director), ο οποίος, μεταξύ άλλων, είναι ο επικεφαλής του διαλόγου (shareholder engagement) με τα τμήματα μετοχικής επιμέλειας (stewardship teams) των επενδυτών στις παρουσιάσεις (roadshows) εταιρικής διακυβέρνησης της εταιρείας, αλλά και επιφορτισμένος με την αποτελεσματική επικοινωνία εκτελεστικών και μη εκτελεστικών μελών του διοικητικού συμβουλίου.
Σε ό,τι δε αφορά στην ενίσχυση της εκπροσώπησης των γυναικών στο διοικητικό συμβούλιο, η MYTILINEOS έχει επιτύχει να ξεπεράσει το στόχο, που η ίδια έθεσε μέσω της πολιτικής πολυμορφίας που εφαρμόζει, και έχει ποσοστό συμμετοχής γυναικών στο διοικητικό της συμβούλιο που ξεπερνά το εκ του νόμου προβλεπόμενο. Η MYTILINEOS έχει θέσει ψηλά τον πήχυ, καθώς από το 2019 έχει υιοθετήσει οικειοθελώς τον Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου, επιτυγχάνοντας και για τον λόγο αυτό υψηλό βαθμό ουσιαστικής συμμόρφωσης.
Η MYTILINEOS έχει ποσοστό συμμετοχής γυναικών στο διοικητικό της συμβούλιο που ξεπερνά το εκ του νόμου προβλεπόμενο
Προφανώς η συμμόρφωση δεν είναι κάτι στατικό, αλλά απαιτεί διαρκή προσπάθεια και επιμέλεια. Η MYTILINEOS ακολουθώντας τα υψηλότερα διεθνή πρότυπα επιχειρηματικότητας, επιδιώκει και ακολουθεί τις βέλτιστες πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης, επιδιώκει τον εποικοδομητικότερο διάλογο με τους επενδυτές και μετόχους της, με στόχο την επίτευξη του καλύτερου εταιρικού αποτελέσματος, με διαφάνεια και με συνυπολογισμό των συμφερόντων των μετόχων, έχοντας καταφέρει με συστηματική προσπάθεια να εντάξει την έννοια της εταιρικής διακυβέρνησης στην εταιρική της κουλτούρα.
- Πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσε να αξιοποιηθεί το νομοθετικό πλαίσιο της εταιρικής διακυβέρνησης για την προσέλκυση επενδύσεων;
Στην ερώτηση αυτή η απάντηση δεν είναι τί πιστεύει έκαστος αλλά τί ισχύει και τί πρέπει να γίνεται. Η ορθή εταιρική διακυβέρνηση είναι το εχέγγυο προσέλκυσης αξιόπιστων επενδυτών και επωφελών μακροχρόνιων συνεργιών. Ο εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου για την εταιρική διακυβέρνηση, το οποίο πέρα από τις αρχές περιλαμβάνει και ένα αποτελεσματικό σύστημα παρακολούθησης της ουσιαστικής συμμόρφωσης, δίνει το σήμα στους επενδυτές ότι το κράτος λαμβάνει σοβαρά τις ανάγκες και την προστασία της αγοράς.
Ένα αποτελεσματικό πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης είναι καθοριστικής σημασίας, διότι οι εταιρείες με χρηστή διαχείριση έχουν περισσότερες πιθανότητες μακροπρόθεσμα να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τους κινδύνους που θα βρεθούν στο δρόμο τους, να είναι πιο ανταγωνιστικές και πιο βιώσιμες. Εξάλλου, οι επενδυτές πια έχουν ως βασικό κριτήριο την εταιρική διακύβερνηση, γι’ αυτό παρακολουθούν σχετικές επιδόσεις και διεθνείς αξιολογήσεις για να αποφασίσουν τις τοποθετήσεις τους.
Οι επενδυτές πια έχουν ως βασικό κριτήριο την εταιρική διακύβερνηση, γι’ αυτό παρακολουθούν σχετικές επιδόσεις και διεθνείς αξιολογήσεις για να αποφασίσουν τις τοποθετήσεις τους
Με άλλα λόγια, η εφαρμογή της νομοθεσίας για την εταιρική διακυβέρνηση μέσω των μηχανισμών διαφάνειας και διαχείρισης κινδύνων που περιλαμβάνει, ενθαρρύνοντας την κατάλληλη διάδραση μεταξύ εταιρειών, μετόχων και άλλων ενδιαφερομένων μερών, ενισχύει την εμπιστοσύνη των τρίτων συμμετεχόντων στην αγορά, επιτρέπει στους τελικούς επενδυτές να βελτιστοποιήσουν τις επενδυτικές τους αποφάσεις, και συνεπώς ευνοεί τις επενδύσεις σε εταιρείες που συμμορφώνονται με το πλαίσιο.
- Θεωρείτε ότι οι στόχοι της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στην ΕΕ και την Ελλάδα, όπως έχουν αποτυπωθεί στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, είναι αρκετοί για να ανατρέψουν την κλιματική κρίση; Είναι εφικτό να επιτευχθούν μέσα σε λίγα χρόνια;
Η επίτευξή ή όχι των φιλόδοξων αυτών στόχων είναι ένα ζήτημα πολύπλευρο και ιδιαίτερα σύνθετο γιατί δεν εξαρτάται από ένα μόνο παράγοντα. Η κλιματική απειλή, γιατί περί απειλής πρόκειται, και μάλιστα ιδιαίτερα σοβαρής, ζητά παγκόσμια δράση και συντονισμό.
Όσο όμως περισσότερο αυξάνονται οι αναγκαίοι εταίροι στην προσπάθεια αυτή, τόσο δυσκολότερη γίνεται η επίτευξή της. Η ΕΕ καλείται επί της ουσίας να διανύσει σε μικρό χρονικό διάστημα απόσταση σχετικά με το μηδενισμό των ρύπων, που είναι υπερπολλαπλάσια αυτής που έχει ήδη κάνει τα τελευταία έτη. Η ενεργειακή μετάβαση θα έχει κόστος, αυτό έχει αρχίσει να διαφαίνεται, ένα κόστος το οποίο θα κληθούν να πληρώσουν όλοι, κυβερνήσεις, εταιρείες, πολίτες.
Σε κάθε περίπτωση, η αποχή από την προσπάθεια δεν είναι αποδεκτή, παρά τις δυσκολίες. Στο πλαίσιο αυτό, ο όμιλός μας ανακοίνωσε πριν λίγους μήνες την ένταξη της MYTILINEOS στην επίσημη λίστα των υποστηρικτών της πρωτοβουλίας «Task Force on Climate-related Financial Disclosures» (TCFD), που παρέχει στους συμμετέχοντες στην πρωτοβουλία, υλικό και συστάσεις για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ούσα η πρώτη ελληνική εταιρεία που εντάχθηκε σε αυτήν, δείχνοντας έμπρακτα τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει για την προστασία από την κλιματική αλλαγή και για τη δημιουργία ενός πιο ανθεκτικού χρηματοοικονομικού συστήματος.
- Πώς κρίνετε τον θεσμό της Διαμεσολάβησης και τον τρόπο διεξαγωγής της; Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα οφέλη για τις επιχειρήσεις;
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οποιαδήποτε διαδικασία αποτρέπει την προσφυγή στα -τακτικά ή διαιτητικά- δικαστήρια, η οποία τις περισσότερες φορές είναι ιδιαίτερα κοστοβόρα και χρονοβόρα, αποτελεί μια συμφέρουσα εναλλακτική και πρέπει να εξετάζεται με προσοχή. Η εμπειρία μας από τη διαιτησία μας κάνει ανοικτούς και στην διαμεσολάβηση, το πλαίσιο της οποίας είναι σχετικά νέο στη χώρα μας, μπορεί όμως να συμβάλει καθοριστικά στην ταχύτερη και οικονομικότερη διαχείριση και επίλυση εμπορικών διαφωνιών και διενέξεων, που στις επιχειρήσεις και υπό τις σημερινές έκτακτες συνθήκες, μόνο σπάνιες δεν είναι.
Ωστόσο, από την εμπειρία μας, η διαμεσολάβηση ως θεσμός και πρακτική δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα και θα πρέπει να μας προβληματίσει αυτό. Η γνώμη μου είναι ότι, τουλάχιστον στην Ελλάδα, δεν είμαστε ακόμα αρκετά ώριμοι για την ουσιαστική εφαρμογή του πλαισίου.
Χωρίς την απειλή της επικείμενης κρίσης από έναν τρίτο, την πίεση του χρονοδιαγράμματος και των εξόδων της δίκης, τα μέρη τις περισσότερες φορές δεν προσέρχονται στη συζήτηση με πρόθεση ουσιαστικού διαλόγου και αναζήτησης κοινού τόπου. Για το λόγο αυτό, η κατάθεση αγωγής είναι συνυφασμένη με τη σοβαρότητα των προθέσεων του έτερου μέρους. Χρειάζεται περισσότερη ενημέρωση και κατανόηση των ωφελειών της διαμεσολάβησης για να αποδώσει καρπούς.
- Πόσο σημαντική θεωρείτε ότι είναι η εταιρική κουλτούρα στο ραγδαία μεταβαλλόμενο κοινωνικό και επιχειρηματικό περιβάλλον;
Μελετούσα πρόσφατα μια έρευνα διεθνούς συμβουλευτικού οίκου που ανέφερε στα σχόλια του πως οι επιχειρήσεις που αναγνωρίζουν την εταιρική κουλτούρα ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, δημιουργούν πιο ισχυρό αίσθημα της κοινότητας, ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες των πελατών, καινοτομούν σε μεγαλύτερο βαθμό και επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα σε επιχειρηματικό επίπεδο.
Τείνω να συμφωνήσω και μάλιστα χαίρομαι που στη MYTILINEOS έχουμε δώσει ιδιαίτερη έμφαση τόσο σε θέματα της ανάπτυξης των ανθρώπων μας όσο και σε θέματα που ενισχύουν τη συνοχή και την αίσθηση ότι ζούμε και ενεργούμε σε ένα περιβάλλον ισορροπημένο, με ενδιαφέρον για τους δικούς του ανθρώπους αλλά και την κοινωνία και το περιβάλλον, με πυξίδα της το όραμα, την αποστολή και τις αξίες.
Πρωτοβουλίες της εταιρείας, όπως η διαρκής επαγγελματική κατάρτιση, τα προγράμματα υποστήριξης σωματικής και ψυχικής υγείας και ευεξίας, οι ενέργειες στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, το παραδοσιακό πλέον πρόγραμμα απασχόλησης νεοεισερχομένων στον εργασιακό στίβο «Μηχανικοί στην Πράξη», όλα αυτά δημιουργούν εταιρική ταυτότητα, ενισχύουν την ομοψυχία και την ομοιογένεια, θέτουν ευκρινώς κοινούς στόχους και κοινό τρόπο επίτευξης αυτών, δημιουργούν τελικά έναν οργανισμό με κοινά αντανακλαστικά και επομένως πιο ευέλικτο και αποτελεσματικό.
Τελευταίο μα όχι το λιγότερο σημαντικό, είναι το κομμάτι της ταυτότητάς μας που σχετίζεται με τον εκσυγχρονισμό, την παρακολούθηση και ανταπόκριση στις ανάγκες των καιρών και των πελατών μας, με την αναζήτηση καινοτόμων λύσεων και τη δημιουργία νέων προϊόντων και των υπηρεσιών, που όλα αυτά τα χρόνια επιτρέπει στην εταιρεία να κατέχει ηγετικές θέσεις στους τομείς δραστηριοποίησής της διεθνώς.
- Πώς θα περιγράφατε τον εαυτό σας ως επικεφαλής του Νομικού Τμήματος της MYTILINEOS; Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που σας χαρακτηρίζουν;
Στη σημερινή μου θέση μπόρεσα να συνδυάσω στοιχεία από την προηγούμενη επαγγελματική πορεία μου ως ελεύθερος επαγγελματίας και ως συνεργάτης στον ελληνικό βραχίονα αλλοδαπής δικηγορικής εταιρείας.
Το ενδιαφέρον να κατανοήσω σε βάθος την επιχειρησιακή ανάγκη, που συνδέεται με τα νομικά ζητήματα που αντιμετωπίζουμε, είναι θεωρώ ο βασικός πυλώνας συνεργασίας και επικοινωνίας μου με τους «εσωτερικούς πελάτες», δηλαδή τις άλλες διευθύνσεις της εταιρείας. Η πρωτογενής σχεδόν επαφή με τα θέματα που μας απασχολούν και η κατανόηση όλων των παραμέτρων και συνεπειών κάθε θέματος, βοηθούν να γίνεται κανείς πιο αποτελεσματικός και συμμέτοχος στο προλαμβάνειν αντί του θεραπεύειν.
Ένα άλλο στοιχείο που βοηθά είναι η διάθεση να μαθαίνω νέα πράγματα. Η ύπαρξη μέσα σε έναν «ανήσυχο» όμιλο με πολυσχιδή δραστηριότητα και όραμα πρωτοπορίας και αριστείας, απαιτεί διαρκώς την ανακάλυψη νέων πεδίων, την επεξεργασία νέων δεδομένων, που σε συνδυασμό με την υπάρχουσα εμπειρία δίνουν, τις περισσότερες φορές ελπίζω, τις λύσεις που χρειάζεται ο οργανισμός μας για να προχωρήσει με επιτυχία τα πλάνα του.
Εννοείται ότι όλα αυτά δεν γίνονται χωρίς εμπιστοσύνη και υποστήριξη από την ιεραρχία, οι οποίοι με την εμπειρία και την ωριμότητά τους είναι αρωγοί σε κάθε δύσκολο βήμα, αλλά και χωρίς την ύπαρξη μια συμπαγούς και ομοιογενούς ομάδας πολύ αξιόλογων, εργατικών, σπάνιων συνεργατών, που με τιμούν με τη μακροχρόνια συνεργασία τους και την υπομονή τους.
- Ενόψει των εξαντλητικών ωραρίων εργασίας που συχνά επιβάλλει το επάγγελμα του δικηγόρου, πώς πιστεύετε ότι μπορεί να επιτευχθεί η ισορροπία ανάμεσα στην επαγγελματική και την προσωπική ζωή;
Δεν θα πρωτοτυπήσω. Δύο είναι τα αναγκαία στοιχεία για να ισορροπήσεις ανάμεσα στη δουλειά και την προσωπική/οικογενειακή ζωή: Οργάνωση και υποστήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον.
Η μεγαλύτερη πρόκληση για μια εργαζόμενη μητέρα με θέση ευθύνης είναι να συνεχίσει να αποδίδει σε εντατικούς και απαιτητικούς εργασιακούς ρυθμούς χωρίς να λείπει ή να λείπει σε ανεκτό, ας το πούμε, βαθμό από την οικογένεια και τα παιδιά της.
Ο χρόνος είναι περιορισμένος από τότε που έκανα οικογένεια, είμαι όμως ευγνώμων για την ύπαρξη αυτής της οικογένειας αλλά και την κατανόηση του συζύγου και των παιδιών μου και τη σύμπλευσή τους με τις επιλογές μου. Μαθαίνω καθημερινά και γίνομαι καλύτερος άνθρωπος μέσα από την συνύπαρξή μας, αυτό μου δίνει το ισχυρότερο κίνητρο να διαχειριστώ τον χρόνο μου με τον αποδοτικότερο τρόπο, ομολογουμένως με αρκετά «σφιχτό» και συχνά ανελαστικό πρόγραμμα.
Το θετικό της Μυτιλιναίος είναι πως έχει διαθέσιμα εργαλεία και εκμεταλλεύεται στο έπακρο την τεχνολογία και αυτό μας επιτρέπει να έχουμε ένα ευέλικτο και ευπροσάρμοστο πλαίσιο και τρόπο εργασίας. Επιπλέον, το περιβάλλον, αν και ιδιαίτερα απαιτητικό, έχει σεβασμό στην ανάγκη των συνεργατών του να έχουν τον δικό τους χρόνο εκτός εργασίας. Τον χρόνο αυτό προσωπικά τον αξιοποιώ με προτεραιότητα στις ανάγκες των παιδιών μου αλλά και για την προσωπική μου αποφόρτιση κάνοντας δραστηριότητες που αγαπώ, και οι οποίες συμβάλλουν σε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής.
Και δεν ξεχνώ ποτέ ότι όταν ζεις με σημαντικούς στόχους, επαγγελματικούς και προσωπικούς, η σκληρή δουλειά, σε σχέση με καθέναν από αυτούς, δεν είναι επιλογή, είναι αναγκαιότητα.
