Με προτάσεις για σημαντικές μεταρρυθμίσεις στη φορολογική πολιτική της χώρας, η «Επιτροπή Πισσαρίδη» παρουσίασε ένα συνεκτικό σχέδιο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας για τα επόμενα 10 χρόνια με στόχο την αύξηση των εισοδημάτων και της παραγωγικότητας στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Κεντρικός πυλώνας είναι ο εκσυγχρονισμός της φορολογικής πολιτικής, ώστε να επιτευχθεί μείωση του φορολογικού βάρους στην εργασία, τόνωση της μεσαίας τάξης και δημιουργία ενός σταθερού περιβάλλοντος για επενδύσεις

Με βασικό διακύβευμα την αναμόρφωση της ελληνικής οικονομίας, η Έκθεση της «Επιτροπής Πισσαρίδη» προτείνει γενναίες μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα προσελκύσουν επενδυτικά κεφάλαια και θα εξασφαλίσουν βιώσιμη άνοδο του ΑΕΠ σε μια συγκυρία, κατά την οποία μπορεί να επιτευχθεί αξιόλογη οικονομική ανάπτυξη. Κεντρικός πυλώνας σε αυτή τη διαδικασία είναι ο εκσυγχρονισμός της φορολογικής πολιτικής, έτσι ώστε να επιτευχθεί μείωση του φορολογικού βάρους στην εργασία, τόνωση της μεσαίας τάξης και δημιουργία ενός σταθερού περιβάλλοντος για επενδύσεις.

Αναμόρφωση της φορολόγησης των εισοδημάτων

Μία από τις πιο ρηξικέλευθες προτάσεις της Έκθεσης είναι η θέσπιση ενιαίου φορολογικού συντελεστή για όλα τα εισοδήματα, είτε αυτά προέρχονται από εργασία είτε από μίσθωση ακινήτων, μετοχές ή ομόλογα. Η εξομοίωση των εισοδημάτων βασίζεται στη λογική της προοδευτικότητας της φορολογίας, η οποία καταστρατηγείται όταν εφαρμόζεται μειωμένος συντελεστής σε ορισμένες πηγές εισοδήματος.

Η πρόταση αυτή, βέβαια, θα πρέπει να συνδυαστεί με συνολικές μεταρρυθμίσεις στην άμεση φορολογία, για να μην προκύψουν σημαντικές επιβαρύνσεις. Θα πρέπει, δηλαδή, να μειωθούν δραστικά οι ασφαλιστικές εισφορές αλλά και οι φορολογικοί συντελεστές μετά τα πρώτα κλιμάκια,  καθώς και να καταργηθεί οριστικά η εισφορά αλληλεγγύης. Στόχος είναι η σύγκλιση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και η προσαρμογή των συντελεστών στα μεσαία εισοδήματα.

Φορολογικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις

Το αίτημα σταθερού φορολογικού πλαισίου για τις επιχειρήσεις είναι πάγιο εδώ και χρόνια, αφού είναι σαφές ότι αποτελεί βασική προϋπόθεση για την προσέλκυση επενδύσεων. Προτείνεται, λοιπόν, να τίθεται στις συμφωνίες για νέες επενδύσεις δεκαετής ρήτρα μη επιδείνωσης της φορολογίας, αλλά και να εισάγεται διαδικασία για προκαταβολική διευθέτηση των φορολογικών ζητημάτων.

Επιπλέον, για να δοθεί ώθηση στις επενδύσεις, προτείνεται η ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση των επενδύσεων σε μηχανολογικό εξοπλισμό και καινοτομία, ώστε να επιταχύνεται η απόσβεση εντός τριετίας και όχι εντός δεκαετίας, όπως ισχύει σήμερα.

Φορολογία ακινήτων

Όσον αφορά στους φόρους στην ακίνητη περιουσία, η πρόταση της «Επιτροπής Πισσαρίδη» κινείται γύρω από τον άξονα του εξορθολογισμού και της ενοποίησής τους. Η κατάργηση του συμπληρωματικού φόρου για τους ιδιώτες κρίνεται επιβεβλημένη, για να ενισχυθεί η αγορά ακινήτων. Παράλληλα, προτείνεται η μεταβίβαση του ΕΝΦΙΑ από την κεντρική κυβέρνηση στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Τέλος, τονίζεται η σημασία της σύστασης και λειτουργίας αξιόπιστης Ανεξάρτητης Αρχής, η οποία θα καθορίζει τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων, με τρόπο που θα διασφαλίζει την εναρμόνισή τους με αυτές της αγοράς, καθώς το σημερινό σύστημα λειτουργεί ως αντικίνητρο στις αγοραπωλησίες ακινήτων.

Μείωση της φοροδιαφυγής

Η μείωση της φοροδιαφυγής θα γίνει, σύμφωνα με την εισήγηση της επιτροπής, με την παροχή στοχευμένων θετικών κινήτρων για τις συναλλαγές με ηλεκτρονικές πληρωμές. Πρόκειται για μια πρακτική, η οποία ήδη ακολουθείται, όπως για παράδειγμα με τις κληρώσεις για τη χορήγηση δώρων σε όσους συναλλάσσονται με κάρτες, και πρέπει να ενισχυθεί τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, ώστε να καλύψει συναλλαγές με επαγγέλματα, στα οποία οι πληρωμές με κάρτες και η παροχή απόδειξης είναι σπάνιες.

Στη συρρίκνωση της παραοικονομίας θα συμβάλλει και η εντατικοποίηση των ελέγχων για τον περιορισμό του λαθρεμπορίου στα καπνικά προϊόντα και τα καύσιμα, κάτι που απαιτεί την εξασφάλιση του κατάλληλου εξοπλισμού και τεχνογνωσίας.

Αθηνά Καλύβα, Ph.D, Υπουργείο Οικονομικών, Γενική Γραμματέας Φορολογικής Πολιτικής και Δημόσιας Περιουσίας

• Η σύσταση της Επιτροπής Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών έτυχε θετικής αποδοχής στον νομικό κόσμο, με δεδομένο μάλιστα ότι στις φορολογικές υποθέσεις το ελληνικό δημόσιο είχε την τάση να εξαντλεί όλους τους βαθμούς δικαιοδοσίας. Για ποιον λόγο η Επιτροπή θεσπίστηκε μόνο ως πρόσκαιρος και έκτακτος θεσμός; Υπάρχουν σχέδια η Επιτροπή να καταστεί μόνιμη, ώστε να αποτελεί εναλλακτικό τρόπο επίλυσης των φορολογικών διαφορών;

Η θέσπιση της Επιτροπής Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών αποτελεί μια σημαντική καινοτομία, μια κίνηση εκσυγχρονισμού. Η Επιτροπή αυτή αναμένεται να λειτουργήσει ως ένας αποτελεσματικός και γρήγορος εξωδικαστικός μηχανισμός επίλυσης των φορολογικών διαφορών που εκκρεμούν ενώπιον της δικαιοσύνης.

Στόχος είναι η αποσυμφόρηση της διοικητικής δικαιοσύνης, η ταχεία επίλυση των εκκρεμών φορολογικών διαφορών και η τόνωση των φορολογικών εσόδων. Μέσα από τη λειτουργία της συγκεκριμένης Επιτροπής θα επιλυθούν εξωδικαστικά χιλιάδες υποθέσεις, οι οποίες αυτή τη στιγμή εκκρεμούν στο Συμβούλιο της Επικρατείας και στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια. Η εξέταση υποθέσεων που λιμνάζουν και μπορούν να διευθετηθούν υπό τους όρους της εξωδικαστικής διαδικασίας θα αμβλύνει σημαντικά το πρόβλημα των αργών ρυθμών της απονομής της δικαιοσύνης στη χώρα μας. Σε αυτή την κατεύθυνση, η Επιτροπή λειτουργεί σε τριμελείς συνθέσεις, προκειμένου να διασφαλίζεται η ταχεία διεκπεραίωση των υποθέσεων, και συγκροτείται από πρόσωπα με προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία που εξασφαλίζουν τη δίκαιη και αμερόληπτη διεκπεραίωση των υποθέσεων.

Οι ισχυρισμοί που εξετάζονται από την Επιτροπή αφορούν σε ζητήματα, για τα οποία έχει σχηματιστεί σαφής και σταθερή νομολογία, διότι η επιτάχυνση της διευθέτησης της διαφοράς είναι ζητούμενη, αλλά όχι εις βάρος της δικαιοσύνης, των φορολογουμένων και του Δημοσίου. Ως διαδικασία δεν μπορεί να υποκαταστήσει ή να περιορίσει το δικαίωμα του φορολογουμένου να κριθεί η υπόθεσή του από τον φυσικό δικαστή. Η δυνατότητα του φορολογουμένου να απευθυνθεί στην Επιτροπή για την εξέταση της υπόθεσής του τελεί, μάλιστα, υπό την προϋπόθεση ότι αυτή εκκρεμεί ενώπιον της δικαιοσύνης. Σε αυτά τα πλαίσια, η αρχιτεκτονική του θεσμού εισάγει μια ευέλικτη διοικητική διαδικασία, η οποία δεν λειτουργεί εναλλακτικά, αλλά συμπληρωματικά στα ήδη υφιστάμενα δικαιώματα του φορολογουμένου, και θεραπεύει την υφιστάμενη ανάγκη ταχείας επίλυσης εκκρεμών ενώπιον της δικαιοσύνης φορολογικών διαφορών και τους στόχους της εφαρμοζόμενης δημοσιονομικής πολιτικής.

• Οι προτάσεις της “Επιτροπής Πισσαρίδη” για τη φορολογική πολιτική της χώρας στοχεύουν στην απλοποίηση και τη σταθερότητα του φορολογικού πλαισίου, ώστε να προσελκυσθούν επενδύσεις. Ποιες από αυτές τις προτάσεις υπάρχει η βούληση να εφαρμοστούν, ποιες όχι και γιατί;

Οι προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η οικονομία σε παγκόσμιο επίπεδο λόγω της πανδημίας, σε ευρωπαϊκό λόγω της αποχώρησης του Ην. Βασιλείου (Brexit) αλλά και σε εθνικό, υπό το πρίσμα των προτάσεων και παρατηρήσεων της “Επιτροπής Πισσαρίδη” εξομαλύνονται από την υιοθέτηση και διατήρηση ενός δίκαιου, αποτελεσματικού και σταθερού φορολογικού συστήματος. Η διεύρυνση της φορολογικής βάσης, σε συνδυασμό με την απλοποίηση των διαδικασιών, ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα, στηρίζοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα της οικονομίας.

Σειρά κινήτρων με στόχο την τόνωση της ανάπτυξης, των επενδύσεων και της αγοράς εργασίας υιοθετήθηκε και ήδη υλοποιείται για την προσέλκυση φορολογικών κατοίκων, σύμφωνα και με τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές. Επιπλέον, προς ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας, εισήχθη πρόβλεψη υπερ-έκπτωσης των δαπανών Έρευνας και Ανάπτυξης σε ποσοστό 200%.

Τέλος, στα πλαίσια αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, προωθούνται πρωτοβουλίες για την υλοποίηση επενδύσεων στην ενέργεια, την πράσινη οικονομία και την ψηφιοποίηση, με τη μορφή υπερ-αποσβέσεων καθώς και δράσεις για τη μεγέθυνση των επιχειρήσεων, μέσω της εισαγωγής Ομίλων στον τομέα του ΦΠΑ.

Κατερίνα Καλαμπαλίκη, Δικηγόρος στη Δικηγορική Εταιρεία Φορτσάκης – Διακόπουλος – Μυλωνογιάννης και Συνεργάτες

• Πώς κρίνετε τις προτάσεις της “Επιτροπής Πισσαρίδη” για ενιαία φορολογική μεταχείριση των εισοδημάτων από διαφορετικές πηγές και τη μείωση των φορολογικών συντελεστών; Θεωρείτε ότι οι προταθείσες αυτές μεταρρυθμίσεις θα υιοθετηθούν και θα εφαρμοστούν τελικά;

Η ενσωμάτωση στην ίδια φορολογική κλίμακα όλων των εισοδημάτων ανεξάρτητα από την πηγή από την οποία προέρχονται, με ταυτόχρονη μείωση των φορολογικών συντελεστών, θα συνιστούσε σημαντική μεταρρύθμιση, στο βαθμό που θα μπορούσε να προάγει την κοινωνική συνοχή κυρίως μέσω της ανακατανομής των φορολογικών βαρών και της ενίσχυσης της μεσαίας τάξης και των πιο αδύναμων νοικοκυριών, αλλά και να περιορίσει την άτυπη οικονομία. Αυτό δύναται να επιτευχθεί πρωτίστως μέσω της φορολογικής ελάφρυνσης της μισθωτής εργασίας, η οποία και έχει υποστεί τη μεγαλύτερη φορολογική επιβάρυνση τα προηγούμενα χρόνια, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται ασύμμετρα ένα μικρό μέρος του πληθυσμού.

Μάλιστα, η μείωση των φορολογικών συντελεστών στη μισθωτή εργασία, μπορεί να αποτελέσει κίνητρο προσέλκυσης εργαζομένων με ιδιαίτερες δεξιότητες προερχόμενων κυρίως από τη μεσαία εισοδηματική κλίμακα, καθώς και Ελλήνων του εξωτερικού (brain gain) μέσω της προσφοράς ενός διεθνώς ανταγωνιστικού μισθού, η παροχή του οποίου είναι μέχρι σήμερα ιδιαίτερα δυσχερής λόγω της υπέρμετρης επιβάρυνσης της μισθωτής εργασίας από φόρους και εισφορές.

Από την άλλη πλευρά, η πλήρης εξομοίωση από πλευράς φορολογικής μεταχείρισης των εισοδημάτων όλων των πηγών, εγείρει προβληματισμούς ως προς το κατά πόσον κρίνεται δικαιολογημένη η ενιαία φορολόγησή τους, στο μέτρο που δεν αντανακλάται στο σκέλος της φορολόγησης η προσπάθεια για την απόκτηση κάθε είδους εισοδήματος, που δεν είναι πάντα ίδια για όλες τις εισοδηματικές πηγές.

Σε κάθε περίπτωση, η υιοθέτηση των ανωτέρω μεταρρυθμίσεων εξαρτάται από την επίτευξη άλλων στόχων, όπως από την αύξηση των δημοσιονομικών της χώρας, η οποία μπορεί να επιτευχθεί, μεταξύ άλλων, μέσω της ενίσχυσης της διαφάνειας, στην οποία θα συμβάλει και η συνεχώς αυξανόμενη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής.