- Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετώπισε η 3M, μια εταιρεία με βασικό στόχο την παροχή λύσεων υγείας, κατά τη διάρκεια της πανδημίας;
Αυτή η ερώτηση φέρνει ένα χαμόγελο στα χείλη μου… Ήταν τόσες οι προκλήσεις που δεν ξέρω από πού να ξεκινήσω! Η 3Μ αντιμετώπισε και συνεχίζει να αντιμετωπίζει όχι μόνο όλες τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν άλλες εταιρείες λόγω της πανδημίας, αλλά και πέρα από αυτές χρειάστηκε να συμμετάσχει ενεργά, παρέχοντας τα ίδια της τα προϊόντα, στην καλύτερη αντιμετώπιση της κατάστασης.
Ωστόσο, ας συζητήσουμε τα θέματα με τη σειρά, ξεκινώντας με τις εσωτερικές προκλήσεις της επιχείρησης. Οι εσωτερικές προκλήσεις που αντιμετωπίστηκαν στην αρχή ήταν οργανωτικές. Σχεδόν όλη η εταιρεία, σε μια νύχτα, άρχισε να εργάζεται από απόσταση.
Θα μπορούσε η μετάβαση στην εξ αποστάσεως εργασία να είναι εύκολη θεωρητικά μιας και είμαστε οργανωμένοι σε γεωγραφικές περιοχές και οι περισσότεροι από εμάς έχουμε συνηθίσει να διευθύνουμε ομάδες και να αναφερόμαστε σε επόπτες που βρίσκονται σε ξένες χώρες. Παρά ταύτα, πριν την πανδημία, συχνά και σε τακτά χρονικά διαστήματα, ταξιδεύαμε και συναντιόμασταν. Επίσης, υπάρχει και μια κατηγορία συναδέλφων, οι οποίοι από τη φύση της εργασίας τους πρέπει να βρίσκονται με φυσική παρουσία στα γραφεία ή στους χώρους της εταιρείας.
Επομένως, αναγκαστήκαμε όλοι μας να αναδιοργανώσουμε τον τρόπο που εργαζόμαστε. Βεβαίως, αυτό είναι κάτι που όλες οι εταιρείες παγκοσμίως αντιμετώπισαν. Πέραν τούτου, η 3Μ έπρεπε επιπλέον εν μέσω πανδημίας να ολοκληρώσει μια σημαντική αναδιοργάνωση της επιχείρησης, η οποία είχε αρχίσει προ πανδημίας.
Τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, έπρεπε να τριπλασιάσουμε την παραγωγή, ειδικά των μασκών, για να διασφαλίσουμε την ικανοποίηση των αυξημένων υπέρογκων παραγγελιών. Ως εκ τούτου, δημιουργήθηκαν γραμμές παραγωγής, αυξήθηκαν σημαντικά οι ώρες εργασίας και όλοι προσέφεραν τον καλύτερο τους εαυτό παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες. Από νομικής πλευράς, εμφανίστηκαν πολλές περιπτώσεις παραποίησης προϊόντων. Τα πλάνα αντιμετώπισης της κρίσης ενεργοποιήθηκαν, και όφειλαν να εφαρμοστούν, ενώ παράλληλα ενημερωνόντουσαν διότι συχνά ήταν παρωχημένα.
Οι προκλήσεις ήταν πολλές και σημαντικές, αλλά μπορώ τώρα να πω, με πολλή περηφάνια και με μεγάλη ικανοποίηση, ότι η 3Μ βγαίνει από αυτήν την εποχή, όχι μόνο καλά, έχοντας αντιμετωπίσει τις υποχρεώσεις της, αλλά ακόμη πιο καινοτόμος, πιο μοντέρνα, πιο ευέλικτη. Ξέρετε, δεν είναι εύκολο να δεις μια τόσο μεγάλη, πολύπλοκη εταιρεία, η οποία υπάρχει για περισσότερα από 100 χρόνια, να αλλάζει τόσο ριζικά, τόσο γρήγορα, όπως θα έκανε μια start up!
- Μπορείτε να μοιρασθείτε μαζί μας μια καινοτόμο πρακτική που εφαρμόζει το νομικό σας τμήμα;
Θα ήθελα να αναφέρω δύο πρακτικές. Η πρώτη σχετίζεται καθαρά με τη νομική ομάδα, θεωρώ είναι επιτυχημένη αν και ενδεχομένως όχι εξαιρετικά καινοτόμος. Η δεύτερη είναι εταιρική πρακτική που εφαρμόστηκε και από τη νομική ομάδα και είναι κατά τη γνώμη μου πολύ ιδιαίτερη. Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με την πρώτη: Όπως γνωρίζουμε, μία από τις κύριες προκλήσεις και ανησυχίες για τους δικηγόρους νομικών υπηρεσιών, είναι τα έξοδα που σχετίζονται με τη χρήση υπηρεσιών δικηγορικών γραφείων.
Όταν οι ανθρώπινοι πόροι είναι περιορισμένοι και ο δικηγόρος νομικής υπηρεσίας καλύπτει γεωγραφικές περιοχές οι οποίες συμπεριλαμβάνουν πολλές χώρες, χρειάζεται τις υπηρεσίες εξωτερικών γραφείων, αλλά μπορεί να είναι δύσκολο να οργανώσει, να διαχειριστεί και να διατηρήσει τα εν λόγω κόστη υπό έλεγχο. Ως εκ τούτου, στο δικό μας νομικό τμήμα, αποφάσισα να κάνω έναν διαγωνισμό ή όπως κάποιοι τον αποκάλεσαν «beauty contest». Ζήτησα την υποστήριξη του τμήματος προμηθειών, προκειμένου να επιτευχθεί διπλός έλεγχος και να σχεδιάσουμε τη διαδικασία μαζί. Συλλέξαμε τα δικηγορικά γραφεία στη γεωγραφική περιοχή ευθύνης μου, ανά χώρα.
Συντάξαμε τον σκοπό για τον οποίο θα χρειαζόμαστε νομική υποστήριξη από εξωτερικά δικηγορικά γραφεία, καθώς και τους όρους σύμβασης που θέλουμε να εφαρμόσουμε. Στη συνέχεια, επικοινωνήσαμε με κάθε δικηγορικό γραφείο ζητώντας τους να παράσχουν την πρότασή τους εντός συγκεκριμένης ημερομηνίας. Οριοθετήσαμε τα αντικειμενικά κριτήρια επιλογής και βαθμολογήσαμε αναλόγως κάθε δικηγορικό γραφείο. Στο τέλος της διαδικασίας, είχαμε έναν προτιμώμενο προμηθευτή σε κάθε χώρα και προβήκαμε στην υπογραφή της σχετικής σύμβασης. Μετά από 2 χρόνια εφαρμογής της διαδικασίας, το κόστος των υπηρεσιών μειώθηκε σημαντικά, σε ορισμένες περιπτώσεις έως και 50%.
Όσο για τη δεύτερη πρακτική, πρόκειται για εταιρική ενέργεια, η οποία αφορά όλη την εταιρεία αλλά θα εφαρμοστεί και από τη νομική υπηρεσία. Θεωρώ πως τα μέτρα που σχετίζονται με αυτή την πρακτική είναι επαναστατικά συγκριτικά με τον τρόπο με τον οποίο έχουμε εργαστεί μέχρι σήμερα. Από τις αρχές του 2020, οι περισσότεροι άνθρωποι παγκοσμίως εργάζονται εξ αποστάσεως. Έχουμε παρατηρήσει πως η εξ αποστάσεως εργασία όχι μόνο είναι εφικτή και φέρνει όλα τα ίδια καλά αποτελέσματα, αλλά επιτρέπει επίσης στους εργαζομένους να πετύχουν καλύτερη ισορροπία προσωπικής – επαγγελματικής ζωής.
Ας πάρουμε ως παράδειγμα τις γυναίκες με μικρά παιδιά, οι οποίες εργάζονται πολλές ώρες καθημερινά. Με την εργασία εξ αποστάσεως μπόρεσαν να συνδυάσουν την εργασία με την φροντίδα των παιδιών, χωρίς αυτό να είναι η μεγαλύτερή τους ανησυχία. Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι άνθρωποι που προσπαθούν πάντα να βρουν λίγο χρόνο για να αθληθούν ή να αρχίσουν κάποια άλλη δραστηριότητα. Βλέποντας τα οφέλη της νέας αυτής κατάστασης, οδηγηθήκαμε στο συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι πρέπει να είναι σε θέση να αποφασίζουν και να διαχειρίζονται τον χρόνο εργασίας τους όπως τους ταιριάζει καλύτερα, ώστε να είναι πιο ευτυχισμένοι και ως εκ τούτου πιο παραγωγικοί.
Το αποτέλεσμα ήταν η πρακτική “Work your Way”, η οποία θα επιτρέπει σε όλους μας να αποφασίσουμε αν θα δουλέψουμε από το γραφείο, εξ αποστάσεως ή και τα δύο ανάλογα με τις ανάγκες. Θα φανταζόσασταν, μόλις πριν από δύο χρόνια, ότι αυτό θα ήταν δυνατό;!
- Ποια η γνώμη σας σχετικά με τις πολιτικές βιωσιμότητας και τις πρωτοβουλίες Diversity & Inclusion; Εφαρμόζονται από την εταιρεία σας και με ποιον τρόπο;
Ως επικεφαλής της ομάδας SEER Diversity, Equity and Inclusion, δεν θα μπορούσα παρά να έχω θετική γνώμη για τις εν λόγω πρακτικές και πρωτοβουλίες! Αυτά τα θέματα ήταν πάντα πολύ σημαντικά για εμένα και ήδη από την εποχή του πανεπιστημίου προσπάθησα να μάθω περισσότερα για αυτά, παρακολουθώντας, μεταξύ άλλων, σεμινάρια στο εξωτερικό σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Τις τελευταίες δεκαετίες, σίγουρα έχει υπάρξει πρόοδος στα προβλήματα που αντιμετωπίζονται στον εν λόγω τομέα. Παρά ταύτα, και θλίβομαι για αυτό, παρατηρώ ακόμα συχνά πως υπάρχουν πολλά φαινόμενα τα οποία χρίζουν προσοχής και βελτίωσης. Όλοι περιμένουμε ότι, ειδικά όσον αφορά τις γυναίκες, δεν υπάρχουν πλέον ταμπού και διαφορές. Ωστόσο, τολμώ να πω ότι αυτό δεν συμβαίνει, ειδικά σε κάποια εργασιακά περιβάλλοντα. Οι διακρίσεις πιθανότατα δεν είναι τόσο εμφανείς, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν διαφοροποιήσεις, οι οποίες εκφράζονται ενδεχομένως πιο λεπτά.
Επιπλέον, πέρα των φυλετικών διακρίσεων, εμφανίζονται κοινωνικές αλλαγές που δημιουργούν νέες μορφές μειονοτήτων, οι οποίες χρήζουν προστασίας. Επιτρέψτε μου, για παράδειγμα, να αναφέρω ένα θέμα το οποίο αρχίζει να συζητείται πολύ στην Ευρώπη και αφορά τις διακρίσεις λόγω ηλικίας. Η γήρανση του πληθυσμού επηρεάζει καταρχήν την κοινωνία συνολικά και την αγορά, όπου εμφανίζονται νέες ανάγκες και η παραγωγή προσαρμόζεται αναλόγως. Επίσης, η εν λόγω τάση έχει ως αποτέλεσμα να συνυπάρχουν στις επιχειρήσεις πολύ διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, κάτι το οποίο απαιτεί τη δημιουργία νέων πολιτικών και νεών επιχειρησιακών μοντέλων, προκειμένου οι εταιρείες και οι εργαζόμενοι να επωφεληθούν από τα πλεονεκτήματα όλων των ηλικιακών ομάδων.
Η εν λόγω συνύπαρξη, όμως, έχει ως αποτέλεσμα να εμφανιστούν προκαταλήψεις, οι οποίες οδηγούν σε διακρίσεις λόγω ηλικίας. Όλα αυτά τα θέματα πρέπει να αντιμετωπιστούν σοβαρά, με συγκεκριμένες πρακτικές και οι εταιρείες μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο για την ανάδειξη των προβλημάτων και την αντιμετώπισή τους.
Γενικότερα, έχουμε δει κατά τη διάρκεια της πανδημίας μια σαφή στροφή προς την προβολή της διαφορετικότητας, της ισότητας και της ένταξης, πιθανώς επειδή η εποχή που διανύουμε έχει αναδείξει την ανάγκη μιας πιο ουσιαστικής και ανθρώπινης προσέγγισης της ζωής… Σαφής ένδειξη της βαρύτητας στη σημερινή εποχή των θεμάτων Diversity, Equity & Inclusionείναι και το παρατηρούμενο νέο νομοθετικό έργο, όπως η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής την 04-03-2021, σχετικά με τη μισθολογική διαφάνεια, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι γυναίκες και οι άνδρες στην ΕΕ λαμβάνουν ίση αμοιβή για όμοια εργασία.
- Έχοντας ζήσει και ταξιδέψει αρκετά στο εξωτερικό, ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που θα θέλατε να δείτε στην ελληνική αγορά παροχής νομικών υπηρεσιών;
Θεωρώ πως έχουν γίνει άλματα τα τελευταία χρόνια στην ελληνική αγορά παροχής νομικών υπηρεσιών. Φυσικά, υπάρχουν ακόμη πολλά περιθώρια βελτίωσης. Καταρχήν, πιστεύω ότι πρέπει να αξιοποιήσουμε περισσότερο την τεχνολογία. Θα πρέπει να προσπαθήσουμε να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία, για να απαλλαγούμε από όλες τις λειτουργικές, διοικητικές, επαναλαμβανόμενες εργασίες, που απαιτούν πολύ χρόνο, τον οποίο στερούμε από την ουσιαστική νομική εργασία. Στο εξωτερικό πολλές διαδικασίες έχουν αυτοματοποιηθεί, όχι μόνον η συλλογή δεδομένων, αλλά και η δημιουργία εγγράφων, η επεξεργασία στατιστικών στοιχείων, η οποία επιτρέπει τη λήψη αποφάσεων, η δημιουργία εμπεριστατωμένων συμπερασμάτων και ούτω καθ’ εξής.
Γνωρίζω ότι υπάρχουν πολλές εταιρείες και νομικά τμήματα στη χώρα μας, οι οποίες έχουν ήδη πραγματοποιήσει μια σχετική τεχνολογική μεταρρύθμιση στο εσωτερικό τους, αλλά πιστεύω ότι συχνά λαμβάνει χώρα διεκπεραιωτικά και όχι ως ουσιαστική βελτίωση της παροχής νομικών υπηρεσιών. Η χρήση της τεχνολογίας οφείλει να είναι αποτελεσματική και χρήσιμη στην πράξη. Φυσικά, υπάρχει και η άλλη πλευρά του νομίσματος που αφορά την ανάπτυξη των δεξιοτήτων συναισθηματικής νοημοσύνης, η οποία είναι απαραίτητη στο επάγγελμά μας και διευκολύνει την καλύτερη έκβαση διαπραγματεύσεων και το networking.
Εφόσον καταφέρουμε να πετύχουμε την ουσιαστική εισχώρηση της τεχνολογίας στο νομικό επάγγελμα, θα μπορεί ο Έλληνας δικηγόρος/ νομικός σύμβουλος να εδραιώσει ένα διαφορετικό προφίλ, να υιοθετήσει έναν διευρυμένο, πιο χρήσιμο και ουσιαστικό ρόλο. Είμαι πεπεισμένη ότι ο ρόλος μας δεν θα είναι μόνο αυτός της στεγνής ανάλυσης του νόμου και της παροχής νομικών συμβουλών, αλλά μπορούμε επιτυχώς να παρέχουμε στρατηγική και διευθυντική καθοδήγηση, διατηρώντας μια θέση στο τραπέζι λήψης αποφάσεων.
- Ποια είναι, κατά την άποψή σας, η αξία της κοινωνικής δικτύωσης (networking) για τους δικηγόρους;
Η δικτύωση είναι ζωτικής σημασίας σε όλους τους τομείς, όχι μόνο στον νομικό τομέα. Πρώτα απ’ όλα, η διατήρηση προσωπικών σχέσεων είναι μέρος του πολιτισμού μας. Εάν γνωρίζουμε προσωπικά το άλλο άτομο, αισθανόμαστε πιο άνετα, εμπιστευόμαστε περισσότερο και, ως εκ τούτου, η επικοινωνία είναι πιο αποτελεσματική και ο κοινός στόχος επιτυγχάνεται πιο εύκολα.
Επιπλέον, οι αλλαγές βρίσκονται στη καθημερινή μας ατζέντα, τόσο στον οικονομικό, κοινωνικό, ιατρικό κόσμο, όσο και στον νομικό κόσμο. Οφείλουμε να επικοινωνούμε προκειμένου να μοιραστούμε πληροφορίες και βέλτιστες πρακτικές, για να πετύχουμε έναν συντονισμό, συναφείς λύσεις και μεθόδους και τελικά καλύτερη παροχή υπηρεσιών προς τους πελάτες μας και, γιατί όχι, να γίνουμε οι καλύτεροι στην κατηγορία μεταξύ άλλων χωρών!
- Μοιραστείτε μαζί μας ένα βιβλίο που ξεχωρίσατε τους τελευταίους 12 μήνες και γιατί.
Ο πατέρας μου συχνά παραπονιέται ότι πρέπει να καθοδηγήσω τα παιδιά μου να αποκτήσουν μια κλασική κουλτούρα που θα τα συνοδεύει στη ζωή. Έτσι, κατά καιρούς, τους συμβουλεύει κάποια ενδιαφέροντα βιβλία… Πρέπει να ομολογήσω ότι κάποιες φορές τα δανείζομαι! Ένα από αυτά τα βιβλία ήταν το Martin Eden του Jack London, το οποίο με συνάρπασε. Ο J. London είναι εκπληκτικός συγγραφέας, η πλοκή του συγκεκριμένου αναγνώσματος κόβει την ανάσα, είναι γρήγορη, αντιφατική, απορροφητική.
Ο ίδιος ο χαρακτήρας του Martin Eden είναι ελκυστικός, δυνατός, λαμπρός. Τέτοια βιβλία μας διδάσκουν για τη ζωή, για τις ψυχές και τις διαφορές των ανθρώπων. Η ιστορία είναι το ταξίδι του κύριου χαρακτήρα ως μια διανοητική και ηθική πρόοδος που τον οδηγεί από τα σκοτεινά στέκια της πρώην «σπηλιάς» της ζωής του προς την ανακάλυψη του κόσμου της αλήθειας. Αλλά τελικά, μπορεί κάποιος να χειριστεί τις μεγάλες αλήθειες; Δεν θα πω περισσότερα, απλώς προτείνω να το διαβάσετε αν δεν το έχετε ήδη κάνει!
