Συμπληρώνοντας έναν χρόνο από την εμφάνιση του κορωνοϊού στην Ελλάδα, τα σημάδια της πανδημίας είναι εμφανή στη ζωή μας. Συγκεκριμένα, ο νομικός κλάδος εντάσσεται στους ιδιαιτέρως πληττόμενους, με αποτέλεσμα η πλειοψηφία των δικηγόρων να αντιμετωπίζει σοβαρά βιοποριστικά προβλήματα, αφού αγωνίζονται να διαφυλάξουν την επαγγελματική τους στέγη.
Μιας και τα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου εδρεύει και η πλειονότητα των νομικών, εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται ως περιοχές πολύ υψηλού κινδύνου, παρακάτω ενδεικτικά εκτίθεται η σημερινή εικόνα σε συνάρτηση με το τελευταίο δημοσιευθέν από 27.2.2021 Β’ 793 ΦΕΚ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και η κατάσταση στην περιφέρεια απέχει μακράν από αυτή.
Τροχοπέδη αποτελεί κυρίως η υπολειτουργία ή και το κλείσιμο των δικαστηρίων, που οι δικηγόροι ως συλλειτουργοί της δικαιοσύνης και φρουροί του δικαιώματος απονομής της πλαισιώνουν. Η οριακή εκδίκαση αποκλειστικά κατεπειγόντων υποθέσεων που χρήζουν άμεσης διευθέτησης για περιπτώσεις ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων, όπως μισθωτικές και εργασιακές διαφορές, διατροφές ανηλίκων, αιτήματα κρατουμένων, προσωρινή δικαστική προστασία κλπ, γεννά θέματα αρνησιδικίας, θίγοντας ταυτοχρόνως τη συνεχή και απρόσκοπτη λειτουργία της δικαιοσύνης.
Επιπλέον, έχει επιτραπεί η διεξαγωγή των ως άνω δικών με όχι περισσότερα από δεκαπέντε άτομα εντός αιθούσης, πλην εξαιρετικών περιπτώσεων απόλυτης ανάγκης κατά την κρίση των Προέδρων, εφόσον υπάρχει κίνδυνος παραγραφής στα πλημμελήματα και στα κακουργήματα, και πάντα τηρουμένης της απόστασης του ενάμιση μέτρου. Άλλωστε, τεκμαίρεται ότι υφίσταται περιθώριο βελτίωσης της λειτουργίας των δικαστηρίων σε συνθήκες υγειονομικής ασφάλειας.
Στην υπόλοιπη Ευρώπη δεν έχει δοθεί στην αυστηρότητα των μέτρων κατά του περιορισμού της πανδημίας τόση έκταση, ειδικά στο πλαίσιο λειτουργίας των δικαστηρίων
Ακόμα, αναδείχθηκε η ανάγκη διεκπεραίωσης ορισμένων διαδικασιών ψηφιακά, ήτοι καθιερώθηκε η ηλεκτρονική υπογραφή και κατάθεση δικογράφων, ομοίως η παραλαβή πιστοποιητικών από το Πρωτοδικείο και τα περισσότερα Ειρηνοδικεία και η αποστολή αντιγράφων αποφάσεων που είναι υπογεγραμμένες ψηφιακά. Αξίζει, επίσης, να παρατεθεί το επιχείρημα ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη δεν έχει δοθεί στην αυστηρότητα των μέτρων κατά του περιορισμού της πανδημίας τόση έκταση, ειδικά στο πλαίσιο λειτουργίας των δικαστηρίων.
Αντίστοιχη εικόνα παρουσιάζουν και οι δημόσιες υπηρεσίες, λειτουργώντας σε πολύ βραδύτερους ρυθμούς, κατόπιν ραντεβού με ελάχιστο προσωπικό και τηλεργασία για τους ανήκοντες στις ευπαθείς ομάδες. Ας παρατεθεί εδώ ότι ακόμα και το ραντεβού για τους δικηγόρους ίσως θα ήταν δέον να μην απαιτείται, καθιστώντας δεδομένη την εξυπηρέτησή τους. Από την άλλη, μέσω του gov.gr ενθαρρύνθηκε η έκδοση υπεύθυνων δηλώσεων και εξουσιοδοτήσεων ψηφιακά, χωρίς πλέον να απαιτείται η προσέλευση σε ΚΕΠ ή Α.Τ., με σημαντική την εισφορά της τεχνολογίας στη διευκόλυνση παροχής των νομικών υπηρεσιών. Παράλληλα, ως προς τα Υποθηκοφυλακεία και Κτηματολογικά Γραφεία έχει ανασταλεί η προθεσμία υποβολής μεταγραφών, λοιπών πράξεων, η παραγραφή συναφών αξιώσεων, ενώ οι αιτήσεις λήψης πιστοποιητικών εξυπηρετούνται μόνο στο μέτρο που υπάρχουν οι αντίστοιχες ηλεκτρονικές υποδομές.
Επιπροσθέτως, έχουν «παγώσει» οι διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης συμπεριλαμβανομένων των πλειστηριασμών. Όσον αφορά στις Δ.Ο.Υ., ανά περίπτωση διαφοροποιούνται οι κανονισμοί λειτουργίας τους. Επισημαίνεται ότι δεδομένης της κατάστασης, χρησιμότατα έχουν αποδειχθεί για άλλη μια φορά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προς ταχεία επίλυση εύλογων ερωτημάτων, άμεση ενημέρωση επί των εκάστοτε εξελίξεων και ανταλλαγή απόψεων επί των επίκαιρων δυσχερειών για την εξεύρεση λύσεων.
Εξαιτίας των εξαιρετικών περιστάσεων, μάλιστα, δημιουργήθηκε από τον Δ.Σ.Α. από την 12.6.2020 ειδικό e-mail με στόχο την ενημέρωσή του αναφορικά με δυσλειτουργίες, υποβολή παραπόνων, αναφορών και τέλος την κατά περίπτωση παρέμβασή του υπό την αυτονόητη προϋπόθεση της επαρκούς τεκμηρίωσης.
Μεγάλη ανάσα φαίνεται ότι θα αποτελέσει η μείωση ή και αναστολή καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών καθώς και των φορολογικών υποχρεώσεων ΕΝΦΙΑ, του Φ.Π.Α. και του φόρου εισοδήματος
Ήδη έχει ανασταλεί ως την 31.12.2022 η υποχρέωση εξόφλησης της συνδρομής για το 2021 μαζί με την ανανέωση της κάρτας μέλους του Δ.Σ.Α. για όσους ήταν συνεπείς με την καταβολή της πέρυσι, ενώ για τους λοιπούς προβλέφθηκε παράταση ως τον Ιούνιο του 2021.
Αξιοσημείωτες είναι και οι δράσεις της Συντονιστικής Επιτροπής των δεκατριών Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας: Αφενός με την επιδίωξη συνάντησης των επιστημονικών συλλόγων με τον Πρωθυπουργό, με έμφαση στην παροχή έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης ανάλογης της παρασχεθείσας σε άλλους κλάδους, και αφετέρου με την από 18.2.2021 κατάθεση αίτησης ακύρωσης κατά της προηγηθείσας υπ’ αριθμ. Δ1α/Γ.Π. οικ. 9147/10.2.2021 ΚΥΑ στο ΣτΕ.
Αναμφίβολα ανακύπτουν – σωρευτικά με τα παραπάνω – ζητήματα ασφάλειας δικαίου, διάκρισης των εξουσιών, χρηστής διοίκησης, δυσανάλογου περιορισμού της οικονομικής ελευθερίας ως έκφανσης του δικαιώματος ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας κ.ο.κ. Πέρα όμως των de factoδυσχερειών, οι δικηγόροι έχουν βρεθεί ως θεσμοθετημένοι αρωγοί του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου εκτεθειμένοι, καλούμενοι να «λογοδοτήσουν» στον μη νομικό κόσμο ως προς το αναφαίρετο δικαίωμα παροχής δικαστικής προστασίας του, που εξαιτίας των συνθηκών αναντίρρητα κλονίζεται.