Το συνέδριο, το οποίο πραγματοποιήθηκε με χορηγούς την KBVL Law Firm και την Kyriakides Georgopoulos Law Firm, αποτελεί το πιο ολοκληρωμένο πανόραμα δράσεων του κλάδου της Δικηγορίας, με τους πρωταγωνιστές της αγοράς παροχής νομικών υπηρεσιών, εκπροσώπους δικηγορικών εταιρειών και in-house νομικών τμημάτων, να παρουσιάζουν τα σημαντικότερα έργα, case studies & success stories, αλλά και όλα όσα δίδαξε η χρονιά που πέρασε.
T ο συνέδριο, το οποίο έλαβε χώρα στις 24 Οκτωβρίου, συντόνισαν η Αλεξάνδρα Βαρλά, Δικηγόρος LL.M, Editor-in-chief & Head Of Business Unit “Lawyer” Boussias, και ο Παναγιώτης Μαρκέτος, Business Editor, οι οποίοι χαιρέτισαν τους παριστάμενους και παρουσίασαν τη θεματική του συνεδρίου, ακολουθούμενοι από την πρώτη παρουσίαση της Ιζαμπέλλας Μ. Τσίρμπα.
Session #1
Η Ιζαμπέλλα Μ. Τσίρμπα, Head Counsel, Finance & Capital Markets at Titan Cement Group, ασχολήθηκε με τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της νομικής υπηρεσίας, επικεντρωνόμενη στον πολυεπίπεδο ρόλο του in-house νομικού τμήματος. Στην πορεία της παρουσίασής της, η κ. Τσίρμπα αναφέρθηκε στις στρατηγικές της βελτίωσης της αποδοτικότητας του τμήματος και συγκεκριμένα στον στρατηγικό και οργανωτικό σχεδιασμό, στην οικονομική διαχείριση και διαφάνεια, στην αξιολόγηση κινδύνου και στις εσωτερικές συνεργασίες, συνοψίζοντας στην ανάγκη προσθήκης μεγαλύτερης αξίας στην επιχείρηση.
Στη συνέχεια, η Έφη Βατάλη, Δικηγόρος, Γενική Διευθύντρια Νομικών Υποθέσεων & Εταιρικής Διακυβέρνησης, ΔΕΔΔΗΕ, στην ομιλία της με τίτλο «Ασκήσεις ισορροπίας» περιέγραψε πώς, μέσα από την εμπειρία της στη νομική υπηρεσία του ΔΕΔΔΗΕ, διαπίστωσε την ανάγκη εξισορρόπησης των συμφερόντων των συμμετεχόντων, ώστε η λήψη μιας απόφασης να ικανοποιεί τους μετέχοντες. Η κ. Βατάλη επικεντρώθηκε στη δραστηριοποίησή της από το 2020 στον ΔΕΔΔΗΕ, αναλύοντας τα νομικά θέματα που προέκυψαν, τις προκλήσεις και τη συμβολή της νομικής υπηρεσίας σε διαδικασίες που απαιτούσαν όχι μόνο μεθοδικότητα και αφοσίωση, αλλά τήρηση των ισορροπιών, ώστε όλοι οι stakeholders να είναι ικανοποιημένοι.
Στην επόμενη παρουσίαση, ο Μάριος Ανδρικόπουλος, Legal Director, ELPEDISON S.A., μίλησε για την κρίση στον τομέα της ενέργειας μέσα από τη ματιά του νομικού συμβούλου μιας ενεργειακής εταιρείας. Συγκεκριμένα, ο κ. Ανδρικόπουλος αναφέρθηκε στη βιωματική του εμπειρία ως επικεφαλής του Νομικού Τμήματος μίας ενεργειακής εταιρείας, εν μέσω της ενεργειακής κρίσης, όπου βασικός άξονας υπήρξε η ανάγκη επίτευξης ισορροπίας μεταξύ της διαφύλαξης της νομιμότητας ως προς τις επιλογές της εταιρείας και των θεμιτών εταιρικών συμφερόντων αλλά και το αίσθημα υπευθυνότητας ως προς τις κοινωνικές προεκτάσεις της ενεργειακής κρίσης. Με αναφορά στην ανάγκη ορθολογικής προσέγγισης, ο κ. Ανδρικόπουλος αναφέρθηκε και στις δημόσιες παρεμβάσεις του με στόχο την ορθή ενημέρωση των πολιτών αλλά και την αντίκρουση «εύκολων λύσεων» που διακινούντο στη σφαίρα του δημοσίου λόγου.
Η Ναταλί Κεδίκογλου, General Counsel (Greece), Eldorado Gold Corporation/Hellas Gold/Thracean Gold Mining /Thrace Minerals, παρουσίασε τη διαδρομή της εμβληματικής επένδυσης στα μεταλλεία Κασσάνδρας, τονίζοντας ότι είναι μία από τις μεγαλύτερες άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα. Αναφερόμενη στα ορόσημα της αδειοδότησης των μεταλλευτικών εργασιών, η ομιλήτρια επεσήμανε ότι η Ελληνικός Χρυσός αντιμετώπισε σε κάθε στάδιο προβλήματα τα οποία χρειάστηκε να επιλυθούν δικαστικά ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας αλλά και διαιτητικού δικαστηρίου. Παραθέτοντας τα βασικά στοιχεία της επενδυτικής αλλά και της χρηματοδοτικής συμφωνίας, εξήγησε τις προκλήσεις που αντιμετώπισε η εταιρεία αλλά και τις λύσεις που δόθηκαν, ενώ έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην περιβαλλοντική διαχείριση του έργου.
Ο Παναγιώτης Αλεξανδράκης, Διευθυντής Νομικών Υπηρεσιών & Κανονιστικής Συμμόρφωσης, ΗΡΩΝ, επικεντρώθηκε στις σύγχρονες ενεργειακές συμβάσεις ως εργαλείο ανταπόκρισης της εταιρείας στις πρόσφατες προκλήσεις, καθώς συμβάλλουν στην ενίσχυση της προβλεψιμότητας των εσόδων, τη διασφάλιση προσιτών τιμών και την υλοποίηση των περιβαλλοντικών δεσμεύσεων των εταιρειών. Αφού εξήγησε τους βασικούς όρους των συμβάσεων PPA, ο κ. Αλεξανδράκης περιέγραψε το πρόγραμμα ΕΝ.Α. της εταιρείας Ήρων, παρουσιάζοντας το πώς η διεύθυνση νομικών υπηρεσιών της εταιρείας προσέγγισε το ζήτημα των PPA αλλά και του προγράμματος ΕΝ.Α.
Η Σοφία Μιχελάκη, Δικηγόρος Nομικός Σύμβουλος, Επικεφαλής Νομικής Διεύθυνσης ΔΕΣΦΑ, αναφέρθηκε στη στρατηγική μιας σύγχρονης διεθνούς νομικής υπηρεσίας, τονίζοντας τον ρόλο του Γενικού Νομικού Συμβούλου σήμερα κυρίως στην ολιστική αντιμετώπιση ενός ζητήματος. Σκιαγραφώντας τις θεμελιώδεις αρχές άσκησης του δικηγορικού λειτουργήματος σε διεθνές επίπεδο, η κ. Μιχελάκη εξήγησε τις δυσκολίες που αντιμετώπισε η νομική υπηρεσία του ΔΕΣΦΑ λόγω της μετάβασής του σε ένα πολυεθνικό περιβάλλον.
Στο τέλος της πρώτης ενότητας, ο Αργύρης Οικονόμου, Νομικός Σύμβουλος και Γενικός Διευθυντής Νομικών Υποθέσεων και Εταιρικής Διακυβέρνησης, ΔΕΗ, περιέγραψε εμφατικά τις αλληλεπιδράσεις του δικηγόρου στο σύγχρονο εταιρικό περιβάλλον και τα σημεία, στα οποία αποτυπώνεται η δουλειά του. Το να ακούει ο in-house δικηγόρος αυτά που επιθυμεί ο εσωτερικός πελάτης και τις προσδοκίες του θα πρέπει να βρίσκεται σε ισορροπία με την προστασία της εμπιστοσύνης του. Ο σεβασμός απέναντι στην εταιρεία αποτελεί κατά τον κ. Οικονόμου βασικό παράγοντα επιτυχίας του νομικού τμήματος, πάντα στα πλαίσια του συνυπολογισμού των αναγκών της εταιρείας και της υψηλής συναισθηματικής νοημοσύνης.
Session #2
Ο Michel Montbertrand, Chairman of ASCO – Head of Compliance and Deputy DPO at Groupama Asfalistiki, και ο Δημήτρης Παπαχριστόπουλος, Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, Διευθυντής της Νομικής Υπηρεσίας της Groupama Ασφαλιστικής, επικεντρώθηκαν στο σύστημα διακυβέρνησης, παρουσιάζοντας έναν πλήρη οδηγό σύνταξης εσωτερικού κανονισμού τόσο ως προς το υποχρεωτικό περιεχόμενο με βάση τη νομοθεσία όσο και ως προς τις καλές πρακτικές. Περαιτέρω, έγινε αναφορά στις προκλήσεις που αντιμετώπισε η νομική υπηρεσία της Groupama Ασφαλιστικής για τη σύνταξη του νέου εσωτερικού κανονισμού, αλλά και τα οφέλη που αποκόμισε από αυτή την ενέργεια.
Στη συνέχεια, η Αναστασία Πετσινάρη, General Counsel, Optima bank, παρουσίασε τις νομικές πλευρές της εισαγωγής της τράπεζας στο χρηματιστήριο, επισημαίνοντας την προετοιμασία και τον μετασχηματισμό της επιχείρησης για την υλοποίηση της δημόσιας εγγραφής και την πρόσβαση στο επενδυτικό κοινό. Αυτή η μακροπρόθεσμη διαδικασία μετασχηματισμού συντελέστηκε μέσω των σταδίων της αξιολόγησης, της προετοιμασίας και της εκτέλεσης, όμως εκτός από την κατάλληλη προετοιμασία της εταιρείας τονίστηκε και η σημασία των μακροοικονομικών συνθηκών ως παράγοντας επιτυχίας.
Η Δέσποινα Δοξάκη, Επικεφαλής Νομική Σύμβουλος, Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), αναφέρθηκε στη λειτουργία του ΤΧΣ στο παρελθόν, περιγράφοντας τις πρακτικές των τραπεζών υπό την εποπτεία του Ταμείου. Η ισορροπία ανάμεσα στο δημόσιο συμφέρον και τις προσδοκίες των επενδυτών αποτέλεσε ένα δυσχερές σημείο με ιδιαίτερο νομικό ενδιαφέρον και η ομιλήτρια έδωσε συγκεκριμένα παραδείγματα σε αυτό το πεδίο, όπως η αναβαλλόμενη φορολογία. Κλείνοντας την ομιλία της, η κ. Δοξάκη εξέφρασε τη χαρά τη δική της και της ομάδας της για την αποεπένδυση του ΤΧΣ από τις ελληνικές τράπεζες, με δεδομένη τη βελτίωση των οικονομικών τους στοιχείων.
Ο Θεόδωρος Ρακιντζής, Partner, Private Wealth | M&A | Banking & Finance | Capital Markets, KG LAW FIRM, σκιαγράφησε την πρακτική του εμπειρία στην παροχή νομικών υπηρεσιών private wealth εκθέτοντας συγκεκριμένα case studies και εξηγώντας τη λύση του trust αλλά και άλλες διαχειριστικές λύσεις για έκτακτες περιπτώσεις στη διαχείριση περιουσίας, όπως ο θάνατος, το διαζύγιο ή η αφερεγγυότητα.
Session #3
Η Νάνση Βέρρα, Δ.Ν., Νομική Σύμβουλος Ομίλου ΟΠΑΠ, Γενική Διευθύντρια Νομικών, Ρυθμιστικών και Κανονιστικών Θεμάτων, παρουσίασε το πολύπλοκο project της δημιουργίας της πρωτοπόρας phygital παικτικής εφαρμογής για επίγειο στοιχηματισμό (Opap Store App), χαρτογραφώντας τις κανονιστικές προδιαγραφές (ρυθμιστικό πλαίσιο για την αγορά τυχερών παιγνίων και πληρωμών) και τις προκλήσεις που αντιμετώπισε το νομικό τμήμα στην υλοποίησή του.
Ο Σπύρος Τάσσης, Πρόεδρος Ελληνικής Ένωσης για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων και Ιδιωτικότητας, εξέτασε το ζήτημα της προστασίας των δεδομένων ως εργαλείο παροχής καινοτόμων υπηρεσιών. Στην παρουσίασή του ασχολήθηκε με εμβληματικά case studies, όπως τις eGov apps, τονίζοντας τη σημασία της εμπιστοσύνης μέσω της ορθής χρήσης και δίκαιης επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων.
Η Μικαέλλα Κυριακοπούλου, Διευθύντρια Νομικών Υπηρεσιών, DPO – Compliance Officer, Χρυσός Οδηγός, περιέγραψε πώς η νομική υπηρεσία συνέβαλε στον επιτυχημένο ψηφιακό μετασχηματισμό του Χρυσού Οδηγού. Σημαντικό βήμα ήταν η συμμετοχή της Compliance Officer σε όλα τα εταιρικά θεσμικά όργανα, έτσι ώστε να έχει πλήρη γνώση της στρατηγικής της εταιρείας και να επιτυγχάνεται έγκαιρη πρόληψη των νομικών κινδύνων. Μάλιστα, η κ. Κυριακοπούλου παρουσίασε τη συμβολή της υπηρεσίας κανονιστικής συμμόρφωσης στην εκμηδένιση των καταγγελιών ανά έτος, αποτελώντας μέρος της κερδοφόρας πλέον πορείας της εταιρείας.
Η Μαρία-Αλεξάνδρα Παπουτσή, Technology & Innovation Managing Associate, KBVL Law Firm | Deloitte Legal, ξεκαθάρισε τη λειτουργία του Legal Entity Management, εμφαίνοντας τα πλεονεκτήματά του στην οργάνωση και διαχείριση των ζητημάτων της εταιρείας. Εξηγώντας τη χρήση και τις δυνατότητες της εφαρμογής LegalHub, επεσήμανε την ανάγκη για τον σύγχρονο νομικό να αξιοποιεί την τεχνολογία και να προετοιμαστεί για το μέλλον, δίνοντας αξία στην εταιρεία.
Η ενότητα ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση του Κώστα Χ. Αργυρόπουλου, General Counsel SPACE HELLAS GROUΡ, Chief Legal & Compliance Officer, ο οποίος ασχολήθηκε με το θέμα της ηθικής και της διακυβέρνησης των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης στην παροχή νομικών υπηρεσιών. Η εξοικείωση με τα οφέλη της τεχνολογίας είναι το κλειδί για την αξιοποίησή της, με ιδιαίτερη έμφαση στην ασφάλεια, σύμφωνα με τον κ. Αργυρόπουλο, ο οποίος περαιτέρω αναφέρθηκε και σε ζητήματα της τεχνητής νοημοσύνης σε άλλους τομείς, όπως τα πνευματικά δικαιώματα και η προστασία των προσωπικών δεδομένων.
Session #4
Η Ιωάννα Κόμπου, Επικεφαλής Νομικής Υπηρεσίας, Νομική Σύμβουλος, Optima Group, έθεσε το ζήτημα του labelling και των πρακτικών του marketing στις εταιρείες τροφίμων, αναφερόμενη σε συγκεκριμένες καταγγελίες που έκανε η Optima Group στο Συμβούλιο Ελέγχου Επικοινωνίας. Δίνοντας έμφαση σε διαφημίσεις προϊόντων που ενέχουν τον κίνδυνο παραπλάνησης του κοινού με αμφιλεγόμενους όρους, η ομιλήτρια τόνισε την ανάγκη προστασίας του καταναλωτή αλλά και επικαιροποίησης του Κώδικα Τροφίμων.
Η Κατερίνα Μαγγανά, Head of Legal Department / General Counsel, NIKAS, αναφέρθηκε στο ρεκόρ εξαγορών και συγχωνεύσεων στην Ελλάδα το 2022 και προχώρησε στην ανάλυση των σημείων που απαιτούν προσοχή σε μια εξαγορά ή συγχώνευση τόσο στο προσυμβατικό στάδιο όσο και στο καθαυτό στάδιο της ολοκλήρωσης της συναλλαγής.
Η Ελεάνα Νικολοπούλου, Lawyer, Head of Legal and Compliance, Lavipharm Group of Companies, αρχίζοντας την ομιλία της με τη φράση «You build Trust as you build Expertise» ανέδειξε την αξία της διαφάνειας ως βασικής αρχής της εταιρικής διακυβέρνησης. Μιλώντας για το turnaround story της Lavipharm, επικεντρώθηκε στην πρόσφατη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας ως ένα πολύ καλό παράδειγμα για το πώς μια στιβαρή εταιρική διακυβέρνηση μπορεί να συμβάλει στη δυναμική ανάπτυξη μιας επιχείρησης δημιουργώντας αξία, ενώ τόνισε τον ρόλο του σύγχρονου νομικού συμβούλου ως ισότιμου business partner που συμμετέχει στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των επιχειρηματικών αποφάσεων.
Η Κατερίνα Βραχά, Chief Legal & Compliance Officer, DIXONS SOUTH-EAST EUROPE AEBE, στην παρουσίασή της επικεντρώθηκε στον ρόλο του νομικού συμβούλου στη διαχείριση των εταιρικών κινδύνων. Αφού επεξήγησε τα στάδια του πλαισίου διαχείρισης νομικών κινδύνων, η ομιλήτρια επεσήμανε την ανάγκη επαναπροσδιορισμού του ρόλου του νομικού συμβούλου ως στρατηγικού συμβούλου, με τη βαθιά κατανόηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και την ενεργή εμπλοκή του στη στρατηγική της εταιρείας.
Η Μαρία-Στεφανία Κατσιάπη, Director of Legal Services, Public Group, στην ομιλία της έδωσε βάση στο πώς η νομική υπηρεσία συνέβαλε στη δημιουργία της νέας νομικής μορφής του Public + Home, αποτελώντας χρήσιμο στρατηγικό συνεργάτη και κερδίζοντας την εμπιστοσύνη των εσωτερικών της πελατών. Απαριθμώντας τις προϋποθέσεις για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, εξήγησε πώς κατάφερε η νομική υπηρεσία να δημιουργήσει μεγαλύτερη αξία από το άθροισμα των δύο εταιρειών κατά τη συγχώνευση, αποδεικνύοντας ότι 1+1 μπορεί να κάνει κάτι παραπάνω από 2.
Session #5
Ο Δημήτρης Πολυχρονόπουλος, Head of Legal & Compliance Officer, TRASTOR ΑΕΕΑΠ, ξεκίνησε την παρουσίασή του με το θεμελιώδες οργανωτικό ερώτημα αν η Μονάδα Κανονιστικής Συμμόρφωσης πρέπει να αποτελεί μέρος ή να είναι αυτόνομη της Νομικής Διεύθυνσης, εστιάζοντας στις προκλήσεις του διπλού ρόλου σε ένα άτομο. Αφού ανέλυσε το αντικείμενο και τις δεξιότητες του Νομικού Συμβούλου και του Υπεύθυνου Κανονιστικής Συμμόρφωσης, ο κ. Πολυχρονόπουλος έδωσε ένα ενδιαφέρον στοιχείο, αναφέροντας ότι σύμφωνα με έρευνα το ακαδημαϊκό υπόβαθρο των επικεφαλής Μονάδων Κανονιστικής Συμμόρφωσης είναι νομικό σε μόλις 16% των εταιρειών.
Η Δήμητρα Χατζηαρσενίου, Επικεφαλής Νομικού Τμήματος Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Εταιρική Γραμματέας ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ΑΕ και ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΒΕΤΕ, αναφέρθηκε στο σύστημα εταιρικής διακυβέρνησης ως πυλώνα της πρόληψης και του εντοπισμού του κινδύνου, αλλά και επικοινωνίας ανάμεσα στους μετόχους και την εταιρεία. Ο ρόλος εκπαίδευσης, κατανόησης και καθοδήγησης του συνομιλητή του είναι κομβικής σημασίας στο νομικό σύμβουλο.
Η Ελίνα Κορομπίλη, Senior Legal Officer, OLYMPIA ODOS, μίλησε για την προσαρμοστικότητα των συμβάσεων παραχώρησης αυτοκινητοδρόμων μέσω του παραδείγματος του τμήματος Πάτρας-Πύργου, αναφερόμενη στην πρώτη προσαρμογή της σύμβασης παραχώρησης το 2013 για την αποκατάσταση της χρηματοοικονομικής ισορροπίας του έργου λόγω της οικονομικής κρίσης ως παρατεταμένο γεγονός ανωτέρας βίας, ενώ η δεύτερη προσαρμογή της σύμβασης έγινε το 2021 με την επανένταξη του τμήματος Πάτρας-Πύργου. Η κ. Κορομπίλη έκλεισε την παρουσίασή της συνοψίζοντας τα απαραίτητα εργαλεία για μια επιτυχημένη προσαρμογή.
Ο Θεόδωρος Ν. Κριθαράς, Δικηγόρος, Προϊστάμενος Νομικού Τμήματος, ΑΚΤΩΡ, παρουσίασε τις προκλήσεις του νομικού τμήματος εταιρείας εν μέσω εταιρικών και ομιλικών μετασχηματισμών, κάνοντας μια αναδρομή στις πρώτες μέρες της εταιρείας και στην πορεία της μέχρι σήμερα. Καθώς πρόκειται για μια πορεία με απαιτητικούς μετασχηματισμούς, ο ρόλος της νομικής υπηρεσίας καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικός και μάλιστα ο κ. Κριθαράς έκλεισε την ομιλία του τονίζοντας ότι η διάκριση ανάμεσα σε έμμισθους και μαχόμενους δικηγόρους είναι ανούσια.
