Η νομική σύμβουλος της ΔΙΟΤΙΜΑ, Χαρά Χιόνη-Χότουμαν, μιλάει στο Lawyer για το ζήτημα της έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών, αλλά και για την υποεκπροσώπηση των γυναικών σε θέσεις ευθύνης στην Ελλάδα και την ισότητα που δεν έχει ακόμη επιτευχθεί στον 21ο αιώνα.
- Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς, την επιλογή των διδακτορικών σπουδών σας, αλλά και την καθημερινότητά σας ως νομικός σύμβουλος της ΔΙΟΤΙΜΑ, μιας οργάνωσης που μάχεται για την εξάλειψη της έμφυλης βίας.
Στο Κέντρο «Διοτίμα» απασχολούμαι ως δικηγόρος. Η νομική ομάδα του Κέντρου παρέχει καθημερινά εξατομικευμένη νομική συμβουλευτική και δικαστική εκπροσώπηση σε θύματα έμφυλης βίας. Συνεργαζόμαστε δε και με ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, ώστε να παράσχουμε ολοκληρωμένες υπηρεσίες. Συμμετέχουμε, ακόμη, ως εισηγήτριες σε εκπαιδεύσεις σχετικά με την ισχύουσα νομοθεσία.
Μετά τις σπουδές μου στη Νομική Σχολή Αθηνών και το μεταπτυχιακό μου στον τομέα Ποινικών Επιστημών της ίδιας σχολής, διαπίστωσα πως υπάρχει ένα κενό στην προστασία και στη μέριμνα για το θύμα, η οποία συνδυάζεται και με απουσία μελέτης σχετικά με τη θέση του στο σύστημα απονομής ποινικής δικαιοσύνης. Για τον λόγο αυτό, επέλεξα το διδακτορικό μου να συνδυάζει την ανάγκη καταγραφής και μελέτης των δικαιωμάτων του θύματος με τα πρακτικά ζητήματα που απασχολούν τον δικηγόρο που το εκπροσωπεί.
- Ποιες είναι οι επόμενες δράσεις της ΔΙΟΤΙΜΑ;
Το Κέντρο «Διοτίμα» παρέχει νομική και ψυχοκοινωνική βοήθεια σε επιζώσες έμφυλης βίας με χαμηλά εισοδήματα (άνεργες, μονογονείς, προσφύγισσες, μετανάστριες) στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τη Λέσβο και τη Σάμο, ενώ έχουμε επεκτείνει την παρέμβασή μας για τον προσφυγικό πληθυσμό στη Χίο και τη Λέρο.
Tόσο η πανδημία του κορωνοϊού όσο και το ελληνικό Me Too συνέβαλαν, ώστε να τονιστεί η ανάγκη ύπαρξης εξειδικευμένων φορέων που θα μπορούν να αντιμετωπίσουν τις σύνθετες ανάγκες των θυμάτων σεξουαλικών αδικημάτων και ενδοοικογενειακής βίας
Στόχος μας είναι οι υπηρεσίες μας να συνεχίσουν να παρέχονται σε ακόμη περισσότερες γυναίκες, αλλά και άνδρες και ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα που τις χρειάζονται. Άλλωστε, τόσο η πανδημία του κορωνοϊού όσο και το ελληνικό Me Too συνέβαλαν, ώστε να τονιστεί η ανάγκη ύπαρξης εξειδικευμένων φορέων που θα μπορούν να αντιμετωπίσουν τις σύνθετες ανάγκες των θυμάτων σεξουαλικών αδικημάτων και ενδοοικογενειακής βίας και την πολυπλοκότητα των υποθέσεών τους.
Παράλληλα, ο φορέας μας υλοποιεί επιμορφώσεις επαγγελματιών για ζητήματα έμφυλης βίας, παράγει έρευνες σχετικά με τα έμφυλα δικαιώματα, υλοποιεί δράσεις, συνηγορίες και καμπάνιες ευαισθητοποίησης. Στόχος μας είναι να συνεχίσουμε και να επεκτείνουμε όλες αυτές τις πολύπλευρες δράσεις συμβάλλοντας στην έμφυλη ισότητα και δικαιοσύνη.
- Γυναικοκτονία: Πού βρισκόμαστε σε επίπεδο αναγνώρισης του όρου; Υπάρχει πρόσφορο έδαφος για εισαγωγή του ως ειδικότερου εγκλήματος στον Ποινικό Κώδικα;
Ο όρος γυναικοκτονία χρησιμοποιείται σήμερα όλο και περισσότερο. Αυτό οφείλεται στη συστηματική ανάδειξή του από γυναικείες και φεμινιστικές οργανώσεις που οδήγησε σε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση τόσο των μέσων μαζικής ενημέρωσης όσο και των ίδιων των πολιτών, αλλά δυστυχώς και στην όξυνση του φαινομένου. Η τάση αυτή για μεγαλύτερη αναγνώριση του όρου, η οποία θα πρέπει να σημειώσουμε είναι πανευρωπαϊκή, αναμφισβήτητα θα πρέπει να ανοίξει τη συζήτηση και για την αντιμετώπιση που ο νόμος επιφυλάσσει σε τέτοια περιστατικά.
Ο νέος Ποινικός Κώδικας ναι μεν υιοθέτησε αρκετές σημαντικές και εύστοχες αλλαγές, ωστόσο, δεν αντιμετώπισε με συστηματικό τρόπο το φαινόμενο της έμφυλης βίας. Αναμφισβήτητα, η νομοθετική αναγνώριση της γυναικοκτονίας θα αποτελέσει μια σημαντική αλλαγή προς αυτή την κατεύθυνση. Αρχικά, μέσω της νομικής αναγνώρισης του φαινομένου θα υπάρξει αξιοποίηση της εκφραστικής δύναμης του όρου. Σε διακηρυκτικό επίπεδο θα γίνει σαφές πως τέτοιες συμπεριφορές αναγνωρίζονται και τιμωρούνται ως τέτοιες. Πρακτικά, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επιτευχθεί είτε θεσπίζοντας ειδικότερο αδίκημα είτε προβλέποντας επιβαρυντική περίσταση.
Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί είναι ότι με αυτόν τον όρο δεν επιχειρείται μια αντίστιξη ανάμεσα στις γυναίκες και στους άνδρες θύματα. Στόχος είναι να υπάρξει το νομοθετικό αυτό πλαίσιο που θα τιμωρεί αποτελεσματικά τον δράστη και θα προστατεύει τόσο το συγκεκριμένο θύμα, όσο και το σύνολο των γυναικών και θα στέλνει ένα μήνυμα ότι οι δολοφονίες αυτές δεν θα αντιμετωπίζονται επιεικέστερα λόγω «πάθους», αλλά βαρύτερα, ως αποτέλεσμα ενός συνεχούς βίας και κακοποίησης.
- Θεωρείτε πως η πανδημία και ο συνακόλουθος εγκλεισμός ενέτεινε τις ανισότητες έχοντας ως αποτέλεσμα την έντονη αύξηση των περιστατικών έμφυλης βίας με θύματα γυναίκες; Γιατί ακόμη στον 21οαιώνα μιλάμε για ζητήματα ισότητας ανδρών γυναικών;
Η πανδημία του κορωνοϊού άλλαξε άρδην την καθημερινότητα των ανθρώπων. Ειδικά οι γυναίκες βρέθηκαν ξαφνικά εντός της οικίας να πρέπει να συνδυάσουν τις σύνθετες ανάγκες της οικογένειας με την κατ’ οίκον εργασία. Ο καταμερισμός των οικιακών εργασιών κατά την πανδημία ενέτεινε τα έμφυλα στερεότυπα εις βάρος των γυναικών, με αποτέλεσμα να επιβαρυνθούν σημαντικά και να αναγκαστούν ακόμη και να περιορίσουν τον χρόνο εργασίας τους, για να ανταποκριθούν στον νέο πιο απαιτητικό τους ρόλο.
Θα πρέπει δε να λάβουμε υπόψη και το γεγονός ότι η οικογένεια και δη οι γυναίκες και τα παιδιά έγιναν αποδέκτες της εξαιρετικά μεγάλης πίεσης που προκλήθηκε λόγω του διάχυτου φόβου και της ανασφάλειας. Τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας αυξήθηκαν σημαντικά, με τις γυναίκες να αντιμετωπίζουν ποικίλα εμπόδια στην προσπάθειά τους να αναζητήσουν βοήθεια.
Στον 21ο αιώνα, όπου τουλάχιστον διακηρυκτικά έχει επέλθει η πολυπόθητη ισότητα, η πανδημία του κορωνοϊού ήρθε να τονίσει τις διακρίσεις που συνεχίζουν να λαμβάνουν χώρα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες καθημερινά. Κατέδειξε, ακόμη, πόσο εύθραυστη είναι η ισορροπία και πόσα ακόμη πρέπει να γίνουν, ώστε να επιτευχθεί ουσιαστική ισότητα σε όλα τα επίπεδα.
- Η υποεκπροσώπηση των γυναικών σε πολλούς τομείς της συναλλακτικής ζωής αποτελεί δείγμα αυτής της ανισότητας. Ποια είναι συνεπώς η σημασία της ενίσχυσης της θέσης της γυναίκας στην εργασία;
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται πως όλο και περισσότερες γυναίκες αναλαμβάνουν θέσεις υψηλής ευθύνης με μεγάλη αποδοτικότητα και δυναμισμό. Ωστόσο, η υποεκπροσώπηση των γυναικών σε θέσεις υψηλής ευθύνης εξακολουθεί να υφίσταται σε μεγάλο βαθμό, όπως καταδεικνύουν όλα τα ερευνητικά δεδομένα, ιδίως στη χώρα μας.
Η υποεκπροσώπηση των γυναικών σε θέσεις υψηλής ευθύνης εξακολουθεί να υφίσταται σε μεγάλο βαθμό ιδίως στη χώρα μας
Υπάρχουν, επομένως, μεγάλα περιθώρια εξισορρόπησης της συμμετοχής των δύο φύλων σε όλες τις εκφάνσεις του συναλλακτικού βίου και άμβλυνσης του μισθολογικού χάσματος. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να υπάρξουν εξειδικευμένες δράσεις για την ενίσχυση της απασχόλησης και παροχή αρωγής στις γυναίκες, ειδικά σε αυτές που συνδυάζουν εργασία και οικογένεια.
