Με στόχο να καταστεί μια αμοιβαία επωφελής διαδικασία για το Δημόσιο και τους φορολογούμενους, η Επιτροπή Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών ξεκίνησε τη λειτουργία της πριν λίγους μήνες και μετά από την πρόσφατη παράταση που της δόθηκε δέχεται την υποβολή αιτήσεων μέχρι τις 31 Μαρτίου 2021.
Με τις υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον της διοικητικής δικαιοσύνης να συσσωρεύονται, η αποσυμφόρηση των δικαστηρίων με τα παρεπόμενα οφέλη της αποδέσμευσης των φορολογούμενων και την αύξηση των δημοσίων εσόδων μέσω ενός αποτελεσματικού εξωδικαστικού μηχανισμού ήταν ένα αίτημα που απασχολούσε καιρό τον νομικό κόσμο.
Στο άρθρο 16 του ν. 4714/2020 προβλέφθηκε η σύσταση Επιτροπής Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών με σκοπό την ταχεία και συμβιβαστική επίλυση εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων ενώπιον των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων και του Συμβουλίου της Επικρατείας. Με την υπ’ αρ. 127519 ΕΞ 2020 υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β’ 4939/9-11-2020), ρυθμίζονται οι λεπτομέρειες και επιμέρους ζητήματα της διαδικασίας και ορίζεται η 9η Νοεμβρίου 2020 ως ημερομηνία έναρξης της λειτουργίας της Επιτροπής.
Η Επιτροπή συστάθηκε στη Γενική Γραμματεία Φορολογικής Πολιτικής και Δημόσιας Περιουσίας με έδρα την Αθήνα και παράρτημα στη Θεσσαλονίκη.
Υποθέσεις
Στην Επιτροπή υπάγονται περιοριστικά συγκεκριμένες διαφορές από πράξη επιβολής φόρου ή προστίμου κατά τη φορολογική νομοθεσία με αυστηρό χρονικό πλαίσιο, δηλαδή μόνο οι υποθέσεις που:
- Είναι εκκρεμείς και δεν έχουν συζητηθεί ενώπιον των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων και του Συμβουλίου της Επικρατείας έως τις30 Οκτωβρίου 2020.
- Είναι εκκρεμείς ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών έως τις 30 Οκτωβρίου 2020, εφόσον καταστούν εκκρεμείς ενώπιον των αρμοδίων δικαστηρίων έως τις31 Δεκεμβρίου 2020.
Προθεσμίες
Αρχικά, είχε δοθεί με το άρθρο 16 του ν. 4714/2020 προθεσμία υποβολής των αιτήσεων η 31η Δεκεμβρίου 2020, προθεσμία εξέτασης των αιτήσεων η 28η Μαΐου 2021 και προθεσμία έκδοσης των πρακτικών της απόφασης η 31η Ιουλίου 2021. Ωστόσο, με την υπ’ αρ. 148348 ΕΞ 2020 υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β’ 5825/30-12-2020) δόθηκε παράταση σε όλες τις προθεσμίες.
Η προθεσμία για την υποβολή αιτήσεων στην Επιτροπή πήρε παράταση και είναι πλέον έως την 31η Μαρτίου
Συγκεκριμένα, η προθεσμία για την υποβολή αιτήσεων στην Επιτροπή τίθεται η 31η Μαρτίου 2021. Η εξέταση των αιτήσεων πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως την 29η Οκτωβρίου 2021, ενώ η προθεσμία έκδοσης των πρακτικών της εξώδικης επίλυσης είναι η 31η Δεκεμβρίου 2021.
Σιωπηρή απόρριψη της αίτησης τεκμαίρεται, εφόσον δεν εξεταστεί μέχρι τις 29 Οκτωβρίου 2021, οπότε η υπόθεση επανεισάγεται στο αρμόδιο δικαστήριο με επιμέλεια της Γραμματείας της Επιτροπής χωρίς τη σύνταξη πρακτικού.
Προβαλλόμενοι ισχυρισμοί
Ανεξαρτήτως των ισχυρισμών που έχουν προβληθεί και εκκρεμούν ενώπιον των αρμοδίων δικαστηρίων, ενώπιον της Επιτροπής προβάλλονται παραδεκτώς μόνο οι παρακάτω περιοριστικά αναφερόμενοι ισχυρισμοί:
α) Παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου να επιβάλει τον επίδικο φόρο ή πρόστιμο λόγω παρόδου του χρόνου, εντός του οποίου η Φορολογική Διοίκηση είχε δικαίωμα προς καταλογισμό αυτών.
β) Παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου να επιβάλει τον επίδικο φόρο ή πρόστιμο λόγω λήψης φορολογικού πιστοποιητικού χωρίς επιφύλαξη.
γ) Εσφαλμένος καταλογισμός του φόρου ή προστίμου λόγω πρόδηλης έλλειψης φορολογικής υποχρέωσης ή αριθμητικού σφάλματος.
δ) Αναδρομική εφαρμογή της ευμενέστερης φορολογικής κύρωσης.
ε) Μείωση του πρόσθετου φόρου, του τόκου, των προσαυξήσεων και των προστίμων.
Πάντως, δεν μπορεί να προβληθεί στην αίτηση εξώδικης διαφοράς κανένας από τους ανωτέρω ισχυρισμούς, αν δεν είχε προβληθεί στο δικόγραφο της διαφοράς, το οποίο προσκομίζεται με επιμέλεια του διαδίκου, αλλά ούτε και νέος πραγματικός ισχυρισμός.
Η διαδικασία
Πριν την υποβολή αίτησης, θα πρέπει να χορηγηθούν διαπιστεύσεις για τη χρήση του ηλεκτρονικού συστήματος της Επιτροπής στον φορολογούμενο, τον νόμιμο εκπρόσωπο ή τον πληρεξούσιο δικηγόρο.
Η αίτηση εξώδικης επίλυσης υποβάλλεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά μέσω του διαδικτυακού τόπου της Επιτροπής (eefdd.gr), υπογράφεται υποχρεωτικά από δικηγόρο και αναφέρει συνοπτικά τους προβαλλόμενους ισχυρισμούς που στηρίζουν το αίτημα. Ισχυρισμοί που δεν προβλέπονται στους προηγουμένως αναφερόμενους λόγους απορρίπτονται ως απαράδεκτοι.
Με την αίτηση επισυνάπτονται ηλεκτρονικά με επιμέλεια του αιτούντος:
- Οι εκδοθείσες καταλογιστικές πράξεις της Φορολογικής Αρχής και οι σχετικές εκθέσεις ελέγχου
- Τυχόν ασκηθείσα κατά αυτών ενδικοφανής προσφυγή, με την απόφαση που εκδόθηκε επ’ αυτής ή στοιχεία περί της σιωπηρής απόρριψής της
- Όλα τα δικόγραφα των προηγούμενων σταδίων της υπόθεσης
- Τυχόν δικαστικές αποφάσεις που έχουν εκδοθεί έως τη στιγμή εκείνη στο πλαίσιο της διαφοράς
- Στοιχεία αποδεικτικά του εμπροθέσμου του εκκρεμούντος ενδίκου βοηθήματος ή μέσου στο διοικητικό δικαστήριο
- Βεβαίωση της Γραμματείας του Δικαστηρίου, στο οποίο εκκρεμεί η υπόθεση, όπου αναγράφεται η ηλεκτρονική της διεύθυνση και βεβαιώνεται ότι η υπόθεση δεν έχει συζητηθεί. Η βεβαίωση αυτή πρέπει να φέρει ημερομηνία έως και πέντε εργάσιμες ημέρες πριν την υποβολή της αίτησης.
- Η πληρεξουσιότητα του υποβάλλοντος την αίτηση δικηγόρου, η οποία παρέχεται με ιδιωτικό έγγραφο με βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής ή με εξουσιοδότηση μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr). Προκειμένου για νομικά πρόσωπα, συνυποβάλλονται επιπροσθέτως τα έγγραφα που αποδεικνύουν τη νομιμοποίηση του νομίμου εκπροσώπου τους.
- Σαρωμένη υπεύθυνη δήλωση των διαπιστευμένων προσώπων για την ορθότητα και ακρίβεια των δηλωθέντων προσωπικών στοιχείων στο ηλεκτρονικό σύστημα της Επιτροπής με βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής ή μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr). Προκειμένου για δικηγόρους, απαιτείται επιπροσθέτως η ανάρτηση σαρωμένου αντιγράφου της δικηγορικής ταυτότητας.
Με την υποβολή της αίτησης δίνεται αριθμός φακέλου και αναστέλλεται η εκδίκαση τη σχετικής υπόθεσης ενώπιον του αρμοδίου Διοικητικού Δικαστηρίου ή του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η αναστολή δεν καταλαμβάνει την προσωρινή δικαστική προστασία.
Η απόφαση
Η Επιτροπή, αφού διερευνήσει το παραδεκτό της αίτησης, εξετάζει τους προβαλλόμενους ισχυρισμούς και αποφαίνεται με βάση την κρατούσα νομολογία και την πάγια πρακτική της Φορολογικής Διοίκησης. Σε περίπτωση που το ένδικο βοήθημα έχει ασκηθεί εκπροθέσμως, η αίτηση απορρίπτεται ως απαράδεκτη.
Εφόσον απαιτηθούν συμπληρωματικά έγγραφα, ο αιτών έχει προθεσμία 10 ημερών από την κοινοποίηση της σχετικής πρόσκλησης, προκειμένου να τα αναρτήσει ηλεκτρονικά.
Η Επιτροπή καταλήγει υποχρεωτικά σε συγκεκριμένη αιτιολογημένη πρόταση προς τον αιτούντα δια της πλήρους ή μερικής αποδοχής της αίτησης ή δια της απόρριψής της. Η απόφαση κοινοποιείται στον αιτούντα με τους προβλεπόμενους τρόπους του άρθρου 5 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας.
Ο αιτών οφείλει εντός προθεσμίας 5 εργασίμων ημερών από τη νομότυπη κοινοποίηση της πρότασης να την αποδεχτεί ολικά δια της υπογραφής και ανάρτησής της στην ηλεκτρονική Υπηρεσία της Επιτροπής. Μερική αποδοχή δεν επιτρέπεται. Άπρακτη παρέλευση της πενθήμερης προθεσμίας τεκμαίρεται ως απόρριψη της πρότασης.
Με την αποδοχή της πρότασης συντάσσεται πρακτικό εξώδικης επίλυσης της διαφοράς που αποτελεί εκτελεστό τίτλο κατ’ άρθρο 45 Κ.Φ.Δ. για την αναγκαστική εκτέλεση και είσπραξη της απαίτησης. Το πρακτικό επιλύει αμετάκλητα τη διαφορά και δεν προσβάλλεται με κανένα ένδικο μέσο. Κοινοποιείται με επιμέλεια της Επιτροπής στον αιτούντα και στο αρμόδιο δικαστήριο, προκειμένου να τεθεί αυτοδικαίως η εκκρεμής δίκη στο αρχείο.
Εντός 5 εργασίμων ημερών από την υπογραφή και ανάρτηση της αποδοχής, ο φορολογούμενος οφείλει να εξοφλήσει ποσοστό 30% του κύριου φόρου που οφείλεται βάσει της πρότασης και να αναρτήσει το σχετικό παραστατικό εξόφλησης. Σε περίπτωση που δεν τηρηθεί εμπρόθεσμα η υποχρέωση εξόφλησης του 30% της κύριας οφειλής ή δεν καταβληθούν εμπρόθεσμα δύο συνεχόμενες μηνιαίες δόσεις, ο συμβιβασμός ανατρέπεται αναδρομικά. Τα ήδη καταβληθέντα ποσά λογίζονται ότι καταβλήθηκαν έναντι της αρχικής οφειλής που βεβαιώνεται ως δημόσιο έσοδο.
Εφόσον γίνει αποδοχή της πρότασης, ο φορολογούμενος έχει ξεκάθαρο όφελος έκπτωσης, καθώς επί του οφειλόμενου ποσού μετά την αφαίρεση του 30% του κύριου φόρου που πληρώνεται στην πενθήμερη προθεσμία πραγματοποιείται μείωση των αναλογούντων πρόσθετων φόρων, τόκων, προσαυξήσεων και προστίμων. Το ύψος της έκπτωσης εξαρτάται από τον αριθμό των δόσεων, ξεκινώντας από 75% για μία δόση και φτάνοντας στο 35% για 21-24 δόσεις. Επί των δόσεων δεν επιβάλλονται τόκοι, τέλη χαρτοσήμου ή άλλες επιβαρύνσεις.
Σε περίπτωση απόρριψης της πρότασης από τον αιτούντα, συντάσσεται πρακτικό ματαίωσης που κοινοποιείται στον αιτούντα και στο αρμόδιο δικαστήριο, προκειμένου να συνεχιστεί η ανασταλείσα δίκη ενώπιόν του.
Συμπερασματικά
Η Επιτροπή Εξώδικης Επίλυσης Διαφορών συστάθηκε με τη φιλοδοξία να διεκπεραιώσει γρήγορα λιμνάζουσες εκκρεμείς υποθέσεις, των οποίων τα κρίσιμα νομικά ζητήματα έχουν σε μεγάλο βαθμό κριθεί. Η αποσυμφόρηση των διοικητικών δικαστηρίων, η επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης και η τόνωση των φορολογικών εσόδων αποτελούν προφανείς θετικές συνέπειες της Επιτροπής.
Το όφελος για τους φορολογούμενους είναι το γενναίο κούρεμα στις προσαυξήσεις και τα πρόστιμα, καθώς και η δυνατότητα τμηματικής καταβολής του ποσού σε έως και 24 άτοκες δόσεις
Βεβαίως, αναμένεται όφελος και για τους φορολογούμενους, καθώς προβλέπεται γενναίο κούρεμα στις προσαυξήσεις, τους τόκους και τα πρόστιμα. Επιπλέον, η πρόβλεψη της δυνατότητας τμηματικής καταβολής του ποσού σε έως και 24 δόσεις χωρίς τόκους και προσαυξήσεις είναι ευνοϊκότερη σε σχέση με τον τοκισμό των βεβαιωμένων οφειλών κατά την εκκρεμοδικία.
Το κατά πόσο θα είναι μια απλή και αποτελεσματική διαδικασία που θα προτιμηθεί από τους πολίτες, εν όψει μάλιστα των αρνητικών κρίσεων για το πλήθος δικαιολογητικών που απαιτούνται να συγκεντρωθούν με επιμέλεια του φορολογούμενου, και αν θα μπορέσει όντως να επιλύσει τα προβλήματα, για τα οποία συστάθηκε, είναι κάτι που μένει να το δούμε τους επόμενους μήνες.
Κατερίνα Καλαμπαλίκη, Δικηγόρος στη Δικηγορική Εταιρεία Φορτσάκης – Διακόπουλος – Μυλωνογιάννης και Συνεργάτες
- Η Επιτροπή Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών φιλοδοξεί να διεκπεραιώσει γρήγορα εκκρεμείς φορολογικές υποθέσεις με πλεονεκτήματα και για τις δύο πλευρές, αφού θα οδηγήσει στην άμεση είσπραξη βεβαιωμένων οφειλών, αλλά και σε σημαντικό κούρεμα των προσαυξήσεων για τους φορολογούμενους. Θα μπορούσε μια τέτοια επωφελής διαδικασία εξώδικης επίλυσης των φορολογικών διαφορών να καταστεί μόνιμη και να αποτελεί παγίως μια εναλλακτική λύση για τις φορολογικές αρχές και τους φορολογούμενους;
Ο επωφελής χαρακτήρας της Επιτροπής Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών είναι αδιαμφισβήτητος όχι μόνο λόγω των πλεονεκτημάτων, στα οποία αναφερθήκατε, αλλά και λόγω της αναμενόμενης συμβολής της στην ταχύτερη διεκπεραίωση εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων και στην αποσυμφόρηση των Διοικητικών Δικαστηρίων. Παρόλα αυτά, είναι αμφίβολο το κατά πόσον η λειτουργία της Επιτροπής θα μπορούσε να καταστεί μόνιμη.
Ο προσωρινός χαρακτήρας της διαφαίνεται, καταρχάς, από το γεγονός ότι το ζήτημα της παραγραφής απασχολεί πλέον κυρίως σε παλαιότερες υποθέσεις, αφού μετά την έκδοση των υπ’ αριθμ. 1738/2017, 2934/2017 και 320/2020 αποφάσεων του ΣτΕ, οι έλεγχοι περιορίζονται πλέον στις μη παραγεγραμμένες χρήσεις. Συνακόλουθα, το επόμενο διάστημα, η παραγραφή θα πάψει να απασχολεί σε μεγάλο βαθμό τις δικαστικές και τις διοικητικές αρχές.
Ομοίως, το να καταστεί μόνιμη η παροχή της δυνατότητας κουρέματος των προσαυξήσεων, θα συνιστούσε μάλλον αντικίνητρο στις προσπάθειες πάταξης της φοροδιαφυγής, αφού ο φορολογούμενος, γνωρίζοντας εξ’ αρχής ότι στην περίπτωση αποκάλυψης της αποκρυβείσας φορολογητέας ύλης του θα επιβαρυνόταν μόνον με το ποσό του φόρου που απέφυγε να καταβάλει, ενώ θα μπορούσε να «γλιτώσει» μέχρι και το 75% του συνόλου των προσαυξήσεων, πρόσθετων φόρων, τόκων και προστίμων, θα είχε λιγότερους ενδοιασμούς στο να αποκρύψει τα φορολογητέα έσοδά του.
Τέλος, δεδομένου ότι η Επιτροπή υποκαθίσταται επί της ουσίας στο έργο της ΔΕΔ και των Διοικητικών Δικαστηρίων, παραμένει ανοιχτό το ερώτημα του εάν τελικά θα ήταν περισσότερο επωφελής η διεύρυνση και υποστήριξη των εξωδικαστικών μηχανισμών, όπως προτάθηκε από την Επιτροπή Πισσαρίδη, ή εάν θα έπρεπε να διερευνηθούν οι δυνατότητες αποτελεσματικότερης και ταχύτερης λειτουργίας των δικαστικών οργάνων και της ΔΕΔ ως οιονεί δικαιοδοτικού οργάνου.
