Η Νάνση Βέρρα μιλά στο Lawyer για το ρόλο της σε μια πολισχιδή και δυναμική εταιρεία με υψηλές ρυθμιστικές απαιτήσεις, τη στρατηγική του ΟΠΑΠ για το Υπεύθυνο Παιχνίδι, τις αξίες βάσει των οποίων πορεύεται το νομικό τμήμα, και μοιράζεται μαζί μας best practices από το εξωτερικό, τα οποία θα ήθελε να δει να εφαρμόζονται στην ελληνική αγορά και το εκπαιδευτικό σύστημα.
- Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε ως Επικεφαλής Νομική Σύμβουλος σε μια ρυθμισμένη αγορά, όπως αυτή που δραστηριοποιείται ο Όμιλος ΟΠΑΠ;
Οι προκλήσεις που έχω αντιμετωπίσει αυτά τα σχεδόν έξι χρόνια είναι συνεχείς και πολυποίκιλες, λαμβάνοντας υπόψιν ότι ο Όμιλος ΟΠΑΠ είναι μία εξαιρετικά δυναμική και πολυσχιδής εταιρεία που εξελίσσεται συνεχώς, ανταποκρινόμενη στις ανάγκες των παικτών, στα κελεύσματα των τεχνολογικών εξελίξεων και στις υψηλές ρυθμιστικές απαιτήσεις.
Η πρώτη και σημαντικότερη πρόκληση είναι, κατανοώντας τις επιχειρηματικές ανάγκες και τους στρατηγικούς στόχους της εταιρείας, να προτείνω προς τους μετόχους και τη διοίκηση της εταιρείας τον νομικά άρτιο τρόπο και τις ασφαλείς λύσεις για την επίτευξη των επιχειρηματικών στόχων, πάντοτε με προσήλωση και σεβασμό προς τους αυστηρότατους νομοθετικούς και ρυθμιστικούς περιορισμούς. Τόσο από την κείμενη νομοθεσία, όσο και από τις Συμβάσεις Παραχώρησης εισάγονται πολύ αυστηρές προϋποθέσεις για τη λειτουργία των παιγνίων που προσφέρει ο Όμιλος ΟΠΑΠ.
Ενδεικτικώς αναφέρεται ο έλεγχος της ρυθμιστικής αρχής Ε.Ε.Ε.Π. με ευρείες αρμοδιότητες, η άσκηση σχετικού προληπτικού ελέγχου στον ΟΠΑΠ από την Τριμελή Επιτροπή Ελέγχου και η συμμετοχή της στις συνεδριάσεις του ΔΣ της ΟΠΑΠ Α.Ε., όταν συζητούνται θέματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων της, οι αυστηρότατοι περιορισμοί στην εμπορική επικοινωνία, η θέσπιση αυστηρών κυρώσεων, η καθιέρωση ελάχιστου αποδιδόμενου ποσοστού κέρδους στους παίκτες, η καθιέρωση υποχρεωτικής ατομικής κάρτας παίκτη για τη συμμετοχή του στα παιγνιομηχανήματα (VLTs) κ.λπ. Στο πλαίσιο αυτό, ως νομικός σύμβουλος έχω ως αποστολή την εξυπηρέτηση των εμπορικών και στρατηγικών στόχων του Ομίλου, σε συνδυασμό και με γνώμονα την προστασία του παίκτη μέσω της πρόληψης φαινομένων εθισμού και σε συμμόρφωση με το ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο.
Δεύτερη μεγάλη πρόκληση υπήρξε η επίτευξη συνεκτικότητας και διατμηματικής συνεργασίας στη γενική διεύθυνση νομικών, ρυθμιστικών θεμάτων και κανονιστικής συμμόρφωσης της οποίας προΐσταμαι. Επειδή η ενοποίηση της νομικής υπηρεσίας έγινε τμηματικά, αποτέλεσε για εμένα απόλυτη προτεραιότητα η ανάπτυξη πνεύματος ομαδικότητας μεταξύ των συναδέλφων, ενθαρρύνοντας τη διατμηματική συνεργασία στον χειρισμό των υποθέσεων της εταιρείας, ως εφαλτήριο για την ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης.
Στόχος μου είναι να αξιοποιώ στο έπακρο όλο το ανθρώπινο δυναμικό, την εμπειρία και τις δεξιότητες των συναδέλφων
Άλλες ειδικότερες προκλήσεις αφορούν στον αποτελεσματικό νομικό χειρισμό σημαντικότατων υποθέσεων, όπως ενδεικτικά η εξαγορά της εταιρείας ΣΤΟΙΧΗΜΑΝ σε Ελλάδα και Κύπρο, η οποία αποτελεί τον μεγαλύτερο πάροχο διαδικτυακών τυχερών παιγνίων, αλλά και διαιτησίες, δικαστικές υποθέσεις, η νομική υποστήριξη του μεγαλύτερου δικτύου λιανικής στην Ελλάδα (περίπου 4000 πρακτορεία), η παράταση των αποκλειστικών δικαιωμάτων της ΟΠΑΠ Κύπρου, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, η κατάρτιση πολιτικών και διαδικασιών κανονιστικής συμμόρφωσης της εταιρείας σύμφωνα με το νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο, πρωτίστως η εφαρμογή των Συμβάσεων Παραχώρησης. Σε αυτό το πλαίσιο, στόχος μου είναι να αξιοποιώ στο έπακρο όλο το ανθρώπινο δυναμικό, την εμπειρία και τις δεξιότητες των συναδέλφων, ώστε να παρέχουμε νομικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας στον εντολέα μας.
- Με ποιον τρόπο εξασφαλίζει ο ΟΠΑΠ το Υπεύθυνο Παιχνίδι, ως βασικό στόχο της στρατηγικής του, σε όλα τα είδη τυχερών παιγνίων;
Το Υπεύθυνο Παιχνίδι βρίσκεται στο επίκεντρο της στρατηγικής του ΟΠΑΠ. Διαχρονικό στόχο της εταιρείας αποτελεί η διασφάλιση ενός υπεύθυνα διαμορφωμένου περιβάλλοντος για τους παίκτες, οι οποίοι συμμετέχουν στα τυχερά παίγνια που προσφέρει η εταιρεία και η προστασία των ανηλίκων και των λοιπών ευαίσθητων κοινωνικά ομάδων. Η επιδίωξη του στόχου αυτού διασφαλίζεται με ένα πλαίσιο αρχών και αξιών που καθορίζουν την καθημερινή λειτουργία του ΟΠΑΠ, ενσωματώνοντας τις αρχές του Υπεύθυνου Παιχνιδιού στις δραστηριότητες του, επίγειες και διαδικτυακές. Από τον κυρίαρχο στόχο και τις εταιρικές αξίες του ΟΠΑΠ προσδιορίζεται σαφώς και η ευθύνη της εταιρείας έναντι όλων των κοινωνικών ομάδων στις οποίες απευθύνεται η επιχειρηματική της δραστηριότητα, καθώς και η διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος.
Τα βασικά σημεία στα οποία εστιάζουμε είναι: α) η δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για τους παίκτες μας, δεδομένου ότι η ασφάλεια των παικτών μας βρίσκεται στην καρδιά του σχεδιασμού, της ανάπτυξης και της προσφοράς των προϊόντων μας, β) η προστασία των ανηλίκων μέσω της απαγόρευσης εισόδου και παραμονής τους στα καταστήματά μας και της απαγόρευσης συμμετοχής τους στα τυχερά παιχνίδια που προσφέρουμε, γ) η άρτια ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού, παρέχοντας στους πελάτες μας ακριβείς και επαρκείς πληροφορίες σχετικά με τα προϊόντα, τους όρους και τις προϋποθέσεις χρήσης τους, καθώς και τους κινδύνους και τις συνέπειες που μπορεί να προκύψουν από την αλόγιστη συμμετοχή τους στα τυχερά παίγνια.
Σήμερα ο ΟΠΑΠ κατατάσσεται στις κορυφαίες στοιχηματικές εταιρείες που έχουν πιστοποιηθεί για την αποτελεσματικότητά τους στη διασφάλιση της τήρησης των αρχών του Υπεύθυνου Παιχνιδιού
Ως φυσικό επακόλουθο της ενσωμάτωσης των αρχών του Υπεύθυνου Παιχνιδιού στις δραστηριότητες του ΟΠΑΠ ήταν ότι το 2018 απονεμήθηκε στον ΟΠΑΠ η Πιστοποίηση Επιπέδου 4 στο Υπεύθυνο Παιχνίδι από την World Lotteries Association (WLA), καθώς και το Πιστοποιητικό Εναρμόνισης με τα Πρότυπα Υπεύθυνου Παιχνιδιού από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Λοταριών (European Lotteries Association). Οι ως άνω φορείς έχουν πιστοποιήσει -με τον πλέον επίσημο τρόπο- ότι ο ΟΠΑΠ λαμβάνει αποτελεσματικά και συστηματικά μέτρα για το Υπεύθυνο Παιχνίδι, βάσει των προτύπων και των προδιαγραφών που οι φορείς αυτοί έχουν θεσπίσει. Σήμερα ο ΟΠΑΠ κατατάσσεται ανάμεσα σε εκείνες τις κορυφαίες στοιχηματικές εταιρείες που έχουν πιστοποιηθεί για την αποτελεσματικότητά τους στη διασφάλιση της τήρησης των αρχών του Υπεύθυνου Παιχνιδιού.
- Ποιες είναι οι βασικές αρχές και αξίες που χαρακτηρίζουν το νομικό τμήμα του οποίου είστε επικεφαλής;
Ο Όμιλος ΟΠΑΠ επενδύει συνεχώς στο ανθρώπινο δυναμικό του και εγώ με τη σειρά μου δίνω μεγάλη σημασία, όχι μόνο στα ακαδημαϊκά προσόντα και στις δεξιότητες των συναδέλφων, αλλά και στα στοιχεία εκείνα που καθιστούν μια ομάδα συνεκτική, συμπαγή και αποτελεσματική. Τα στοιχεία αυτά δεν είναι άλλα παρά ο αμοιβαίος σεβασμός, η συναδελφικότητα και αλληλοϋποστήριξη, η επαγγελματική δεοντολογία, οι σχέσεις εμπιστοσύνης και η ομαδικότητα. Με αυτές τις αξίες λειτουργούμε, με αυτές τις αξίες πορευόμαστε και αυτές είναι και οι αρχές που βρίσκονται στο DNAτου Ομίλου ΟΠΑΠ.
- Έχοντας φοιτήσει και ζήσει στο εξωτερικό, ποια είναι εκείνα τα best practices στην εκπαίδευση αλλά και την άσκηση της δικηγορίας, που θα θέλατε να δείτε να εφαρμόζονται και στην Ελλάδα;
Αποφοίτησα από τη Νομική Σχολή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια απέκτησα μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών (LLM) στο διεθνές οικονομικό δίκαιο και διδακτορικό δίπλωμα (PhD) από το πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Η εμπειρία του εξωτερικού είναι μοναδική για έναν νέο επιστήμονα: διευρύνονται οι γνωστικοί του ορίζοντες, γνωρίζει τη διαφορετική κουλτούρα της χώρας που βρίσκεται, αποκτά μοναδικές εμπειρίες. Αναπολώ με νοσταλγία τα χρόνια που έζησα στο εξωτερικό γιατί μέσα από την εμπειρία αυτή όχι μόνον απέκτησα κάποια περαιτέρω εξειδίκευση, αλλά και έζησα σε ένα οργανωμένο πανεπιστημιακό περιβάλλον, το οποίο σεβόταν την επιστημοσύνη και την προσωπικότητα του φοιτητή, δίνοντας μεγάλη έμφαση στα θέματα δεοντολογίας και στη συμμόρφωση με τις πολιτικές του πανεπιστημίου.
Όντας διδακτορική φοιτήτρια, δεν θα ξεχάσω το πρώτο μάθημα που διοργάνωσε η σύγκλητος του πανεπιστημίου, προκειμένου να μας ενημερώσει για τα δικαιώματα των διδακτορικών φοιτητών και την αμέριστη έμπρακτη υποστήριξη του πανεπιστημίου στην περίπτωση εκείνη που η πρωτότυπη εργασία μας αποτελούσε προϊόν αναπαραγωγής χωρίς την υπογραφή μας. Πέρα από φύλο, φυλή, θρησκεία ή ηλικία, η πανεπιστημιακή κοινότητα είχε κανόνες λειτουργίας αξιοζήλευτους για κάθε προηγμένη κοινωνία. Με πλήρη σεβασμό στα δικαιώματα των φοιτητών, εμπιστευόταν τις δεξιότητές τους, ενθάρρυνε την ανάληψη πρωτοβουλιών, την απόκτηση πολύπλευρης και όχι στείρας/μονοδιάστατης γνώσης, και παρείχε όλες εκείνες τις απαραίτητες συνθήκες (τεχνολογική υποδομή, ηλεκτρονική πρόσβαση στις βιβλιοθήκες των καλύτερων πανεπιστημίων του κόσμου, σεμινάρια, ψηφιοποίηση βιβλίων), προκειμένου οι φοιτητές να ‘ανθίσουν’ και να ανδρωθούν ακαδημαϊκά και, στη συνέχεια, επαγγελματικά.
Στην χώρα μας, θα ήθελα να δω κάποια στιγμή τους θεσμούς μας να αναγνωρίζουν και να σέβονται εμπράκτως το δικηγορικό λειτούργημα σε όλες τις πτυχές άσκησης του επαγγέλματος
Όσον αφορά στον επαγγελματικό τομέα, η ‘αξιοκρατία’ αποτελούσε το όχημα εύρεσης εργασίας σε δικηγορική εταιρεία ανεξαρτήτως ηλικίας, καταγωγής, φύλου. Στην Αγγλία, το δικηγορικό επάγγελμα χαίρει εκτίμησης και αναγνώρισης, ακριβώς γιατί εκεί οι κοινωνικοπολιτικοί θεσμοί (δικαστήρια, κοινωνία, πολιτική ηγεσία) δημιουργούν εκείνες τις συνθήκες ώστε το δικηγορικό επάγγελμα να αντιμετωπίζεται ως λειτούργημα και ο δικηγόρος ως αρωγός στην απονομή της δικαιοσύνης, υπηρετώντας όχι μόνον τον εντολέα του, αλλά το σύνολο της κοινωνίας, υπερασπιζόμενος τα θεμελιώδη δικαιώματα, προπάντων τις αρχές και τους κανόνες του κράτους δικαίου. Στην χώρα μας, θα ήθελα να δω κάποια στιγμή τους θεσμούς μας να αναγνωρίζουν και να σέβονται εμπράκτως το δικηγορικό λειτούργημα σε όλες τις πτυχές άσκησης του επαγγέλματος: επαγγελματική αποκατάσταση, αμοιβές, συνθήκες εργασίας, αποσυμφόρηση δικαστηρίων.
- Εξ’ αποστάσεως εργασία: friend or foe;
Λόγω της πανδημίας του Covid-19 κατέστη αναγκαία η εφαρμογή του προγράμματος της εξ’ αποστάσεως εργασίας στον ΟΠΑΠ. Η εταιρεία ανταποκρίθηκε με άψογο τρόπο στην ικανοποίηση των αναγκών της εξ’ αποστάσεως εργασίας, θέτοντας στη διάθεση των περίπου 1500 υπαλλήλων της τις προηγμένες τεχνολογίες που διαθέτει. Άμεσα, με την ανακοίνωση του lockdown, η εταιρεία ενεργοποίησε τα ψηφιακά εργαλεία και τις πλατφόρμες τις οποίες διαθέτει, προκειμένου να καταστεί εφικτή η πραγματοποίηση συναντήσεων με τηλεδιασκέψεις (Teams, Zoom κλπ). Eπίσης, η εταιρεία προμήθευσε όλους τους υπαλλήλους της με laptops προκειμένου να μπορέσουν να εργαστούν απομακρυσμένα. Στο πλαίσιο αυτό, η νομική υπηρεσία και η κανονιστική συμμόρφωση συνέχισαν απρόσκοπτα το έργο τους. Oι τηλεδιασκέψεις ήταν καθημερινές και εξαιρετικά αποτελεσματικές.
Η νέα αυτή πρωτόγνωρη εμπειρία είναι βέβαιο ότι θα αλλάξει τον μελλοντικό τρόπο εργασίας, οι δε αλλαγές θα γίνουν ευκρινέστερες σε βάθος κάποιου χρόνου. Από τα μέχρι σήμερα δεδομένα, εκτιμώ ότι η τηλε-εργασία μπορεί να αποτελέσει αποδοτικό τρόπο εργασίας, εφόσον οργανωθεί και συμπληρωθεί με νέα εργαλεία και διαδικασίες επικοινωνίας και διαχείρισης του ανθρώπινου παράγοντα. Ακόμα και αν μια ομάδα μπορεί να εργαστεί εξ αποστάσεως για μεγάλο χρονικό διάστημα, αναλογιζόμαστε πώς μπορεί ένας νέος εργαζόμενος να ενταχθεί στο κλίμα και την κουλτούρα μιας ομάδας χωρίς να βρεθεί, από την πρώτη κιόλας ημέρα, μέσα στον εργασιακό χώρο; Και με ποιον τρόπο μπορεί ένας δικηγόρος να ισορροπήσει την εργασία του όταν υφίσταται μια άτυπη απαίτηση για διαρκή διαθεσιμότητά του κατά τη διάρκεια μιας ημέρας μέσω των πολυάριθμων ηλεκτρονικών μέσων; Συνεπώς, είναι ζητούμενο από όλους μας, καθώς διαπιστώνουμε ότι η τηλε-εργασια θα αποτελέσει διεθνώς μια νέα, διευρυνόμενη πρακτική, να αναζητήσουμε και να πειραματιστούμε με νέες βέλτιστες πρακτικές και να επιλέξουμε τις καταλληλότερες για την εταιρεία και τις ομάδες μας.
