Από την έμφυλη βία και την ανισότητα των δύο φύλων, στις γυναικοκτονίες

Με τις δολοφονίες γυναικών να αυξάνονται ραγδαία στην Ελλάδα, η συζήτηση γύρω από τον ορισμό του προβλήματος λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις. Τα επιχειρήματα υπέρ και κατά της εδραίωσης του όρου γυναικοκτονία δημιουργούν ένα πλαίσιο συζήτησης καινούριο για τη χώρα μας, όχι όμως και για τον υπόλοιπο κόσμο. Ταυτόχρονα το ζήτημα της έμφυλης βίας και η ανισότητα,  ως ρίζα του προβλήματος τίθενται έντονα στο μικροσκόπιο.

Πρώτη χρήση του όρου εντοπίζουμε στο βιβλίο του John Corry (1801) «A Satirical View of London at theCommencement of the Nineteenth Century», όπου χρησιμοποιήθηκε ο όρος ‘femicide’ για να περιγράψει τη δολοφονία μιας γυναίκας. Το 1976 η ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών και ακαδημαϊκός DianaRusell εισήγαγε για πρώτη φορά επίσημα των όρο γυναικοκτονία, τον οποίο περιέγραψε ως τη δολοφονία μιας γυναίκας από έναν άντρα με κίνητρα το φύλο, το αίσθημα μίσους ή κτητικότητας απέναντι στη γυναίκα.

Πλέον, ο ορισμός περιγράφεται ως η δολοφονία γυναικών από άνδρες απλώς και μόνο επειδή είναι γυναίκες, ορισμός που παρουσιάστηκε στην εναρκτήρια ομιλία της Rusell στο συνέδριο των Ηνωμένων Εθνών για τις γυναικοκτονίες στις 26 Νοέμβριου του 2012.

Βασικό ζήτημα που επιβάλλεται να εξεταστεί γύρω από το φαινόμενο είναι αυτό της έμφυλης βίας, αλλά και οι ελλείψεις σε επίπεδο ισότητας των δύο φύλων στην κοινωνική και συναλλακτική ζωή. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έρευνα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA, 2014), περίπου 13 εκατομμύρια γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν πέσει θύματα σωματικής βίας, 3,7 περίπου εκατομμύρια γυναίκες έχουν υποστεί σεξουαλική βία, ενώ μία στις 20 γυναίκες έχει πέσει θύμα βιασμού.

Σε άλλα στοιχεία, η ενδοοικογενειακή βία επηρεάζει 3 στις 10 γυναίκες, ενώ στο περίπου 40% των ανθρωποκτονιών, που αφορούν γυναικείο θύμα, θύτης είναι ο άντρας σύντροφος. Το ποσοστό που αφορά τους άντρες θύματα των γυναικών συντρόφων τους είναι μόλις 6% στο σύνολο των ανθρωποκτονιών.

Σύμφωνα με μελέτες στο ΗΒ, το 2018 το 61% των δολοφονημένων γυναικών από άντρες είχαν δολοφονηθεί από τον σύζυγο ή σύντροφό τους. Το ποσοστό του ΗΒ επιβεβαιώνεται και σε παγκόσμιο επίπεδο σε μελέτες των Ηνωμένων Εθνών από το 2019. Στη βάση του ζητήματος επιβάλλεται να εξεταστεί ο βαθμός επίτευξης ισότητας, παροχής ίσων ευκαιριών και εκπροσώπησης των γυναικών, ιδίως στον δυτικό κόσμο. Όπως έχει αναφέρει εξάλλου και η Gloria Steinem, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να μιλήσουμε για ισότητα εκτός του σπιτιού αν πρώτα δεν κατακτηθεί η ισότητα εντός του.

Σύμφωνα με την έκθεση του Παρατηρητηρίου Ισότητας των Φύλων την Γενικής Γραμματείας Ισότητας, όπως δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2021, τα αποτελέσματα γέρνουν εις βάρος των γυναικών σε πληθώρα τομέων. Στην εργασία, ο δείκτης της ανεργίας για τις γυναίκες ανέρχεται στο 21,2% ενώ για τους άνδρες στο 12,3%, στην Ελληνική βουλή οι γυναίκες καταλαμβάνουν το 21,7%, ενώ  οι άνδρες το 78,3%.

Σε επίπεδο Ευρωκοινοβουλίου, το ποσοστό  για τις γυναίκες ανέρχεται σε 23,8%, ενώ για τους άνδρες σε 76,2%. Τέλος, η συμμετοχή γυναικών και ανδρών στα Διοικητικά Συμβούλια μεγάλων επιχειρήσεων ανέρχεται σε 15,4% και 84,6% αντίστοιχα.

Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς πως η συντριπτική διαφορά των ποσοστών εκπροσώπησης δεν θα μπορούσε παρά να αποδοθεί στην ακόμη κρατούσα ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων που δεν ενέχει κανένα στοιχείο τυχαιότητας, αλλά αντιθέτως βασίζεται σε βαθιά ριζωμένες, ίσως και όχι πάντα εμφανείς, προκαταλήψεις για τον ρόλο των δύο φύλων και την θέση της γυναίκας στην κοινωνία, την οικογένεια, την επαγγελματική ζωή.

Στοίχημα για όλους, φορείς και πολίτες, θα πρέπει να αποτελέσει η βελτίωση των αριθμών, που μπορεί να προκύψει με την ουσιαστική ευαισθητοποίηση και επιθυμία αντιμετώπισης του προβλήματος, ξεκινώντας από τις στενές κοινωνικές δομές και καταλαμβάνοντας σταδιακά το σύνολο της κοινωνικής ζωής.