Εξωδικαστική προσπάθεια αντιμετώπισης διαδικτυακής πειρατείας
Σύμφωνα με το άρθρο 14 της Οδηγίας 2000/31 για το ηλεκτρονικό εμπόριο, τα κράτη-μέλη της ΕΕ διατηρούν τη δυνατότητα, αναλόγως με το νομικό τους σύστημα, δικαστική ή διοικητική αρχή τους να απαιτεί από τον φορέα παροχής υπηρεσιών να προβεί στην παύση ή στην πρόληψη παράβασης, καθώς επίσης τα κράτη-μέλη δύνανται να θεσπίζουν διαδικασίες για την απόσυρση των πληροφοριών ή την απενεργοποίηση της πρόσβασης σε αυτές.
Στο πλαίσιο αυτό, συστήθηκε στην Ελλάδα με τον νόμο 4481/2017 η Επιτροπή για τη Γνωστοποίηση Διαδικτυακής Προσβολής Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων (ΕΔΠΠΙ) με σκοπό να διευκολύνει την εξωδικαστική αντιμετώπιση περιπτώσεων διαδικτυακής προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή/και συγγενικών δικαιωμάτων.
Στόχος της ΕΔΠΠΙ είναι να ανταποκριθεί με ταχύτητα σε παραβιάσεις στο διαδίκτυο δικαιωμάτων επί έργων που προστατεύονται με δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας ή/και συγγενικό δικαίωμα, χωρίς να χρειάζεται η προσφυγή στα δικαστήρια. Η συγκρότηση, η λειτουργία και οι αρμοδιότητες της εν λόγω Επιτροπής προβλέπονται στις οικείες ΥΑ, όπως αυτές έχουν εκδοθεί στη βάση του άρθρου 66Επαρ. 2, 3 και 6 του ν. 2121/1993. Επισημαίνεται ότι η έναρξη της διαδικασίας ενώπιον της Επιτροπής δεν αναστέλλει ούτε επηρεάζει την άσκηση αξιώσεων για την ίδια διαφορά ενώπιον των δικαστηρίων, εκτός εάν έχει ασκηθεί προσφυγή από τον ίδιο αιτούντα με το ίδιο αίτημα ενώπιον των δικαστηρίων, οπότε η υπόθεση τίθεται στο αρχείο από την Επιτροπή.
Οι τροποποιήσεις του νομικού πλαισίου για τη λειτουργία της ΕΔΠΠΙ με τελευταίες αυτές βάσει των νόμων 4761/2020 (ΦΕΚ 248/Α/13.12.2020) και 4821/2021 (ΦΕΚ 134/Α/31.7.2021) καθώς και με την ΚΥΑ 4419/20.09.2021 (ΦΕΚ 4345/Β/20.09.2021), με την οποία αντικαταστάθηκε η υπ’ αρ. 3897/20.7.2021 κοινή απόφαση των Υπουργών Πολιτισμού και Αθλητισμού και Επικρατείας “Καθορισμός στοιχείων της αίτησης της υποπαρ. 1 της παρ. 10Α του άρθρου 66Ε του ν. 2121/ 1993 «Ενίσχυση της προστασίας των δικαιωμάτων στο διαδίκτυο» ενώπιον της Επιτροπής για τη Γνωστοποίηση Διαδικτυακής Προσβολής Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων, της απόφασης, καθορισμός ύψους τέλους εξέτασης αίτησης και τρόπου καταβολής αυτού”, σκοπό έχουν την ενίσχυση της Επιτροπής και του έργου της, προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί στις τεχνολογικές απαιτήσεις και να συμβάλει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της διαδικτυακής πειρατείας.
Η περίπτωση των ζωντανών αθλητικών εκδηλώσεων
Οι αθλητικές εκδηλώσεις έχουν την ιδιομορφία ότι σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ δεν αποτελούν αντικείμενο προστασίας του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, καθότι δεν συνιστούν πρωτότυπα πνευματικά έργα με την έννοια του νόμου 2121/1993, αφού δεν αποτελούν προϊόν προσωπικής πνευματικής εργασίας και ελεύθερης δημιουργικότητας των συμμετεχόντων αθλητών.
Για τον λόγο αυτό, η μετάδοση, εγγραφή και θέση σε κυκλοφορία αθλητικών εκδηλώσεων δεν προστατεύεται αυτή καθεαυτή με βάση το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας (βλ. ΔΕΕ συνεκδ. υποθ. C-403/2008 και C-429/2008 Football Association Premier League Ltd κ.α.). Ορισμένα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν εισαγάγει στη νομοθεσία τους ειδικά δικαιώματα για τους διοργανωτές αθλητικών εκδηλώσεων, συμπεριλαμβανομένου ενός ‘συγγενικού δικαιώματος’ πνευματικής ιδιοκτησίας. Σε ορισμένα κράτη μέλη παρέχεται η δυνατότητα προστασίας του λεγόμενου ‘house right’ (δικαιώματος διοργάνωσης) που βασίζεται στη συμβατική σχέση.
Το δίκαιο της ΕΕ αναγνωρίζει συγγενικό δικαίωμα στους παραγωγούς των πρώτων υλικών ενσωματώσεων ταινιών όσον αφορά το πρωτότυπο και τα αντίγραφα των ταινιών τους. Στην Ελλάδα, οι μεταδόσεις αθλητικών εκδηλώσεων καλύπτονται από το συγγενικό δικαίωμα του εκπέμποντος ραδιοτηλεοπτικού σταθμού σύμφωνα με το άρθρο 48 του ν. 2121/1993. Το εν λόγω δικαίωμα έχει στόχο να προσφέρει προστασία στην ιδιαίτερα κοστοβόρα, οργανωτική, τεχνική και επενδυτική δράση των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών.
Πρόσφατες προσπάθειες καταπολέμησης διαδικτυακής πειρατείας στην περίπτωση των αθλητικών εκδηλώσεων
Η ανάγκη περαιτέρω νομικών μέσων για την καταπολέμηση της πειρατείας των ζωντανών αθλητικών εκδηλώσεων οδήγησε πρόσφατα (19/5/2021) το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) στην έκδοση ψηφίσματος με συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με τις προκλήσεις των διοργανωτών αθλητικών εκδηλώσεων στο ψηφιακό περιβάλλον.
H πανδημία COVID-19 και οι περιορισμοί της πρόσβασης σε αθλητικές, μεταξύ άλλων, εκδηλώσεις οδήγησαν σε μείωση της πώλησης εισιτηρίων για αθλητικές εκδηλώσεις και ταυτόχρονα δημιούργησαν ευκαιρίες αφενός για την ανάπτυξη συνδρομών σε αθλητικά κανάλια και για τη διεύρυνση του επιγραμμικού (online) και τηλεοπτικού κοινού και αφετέρου για την παράνομη μετάδοση συνεχούς ροής αθλητικών εκδηλώσεων.
Σε αντίθεση με άλλους τομείς, το μεγαλύτερο μέρος της αξίας μιας μετάδοσης αθλητικών εκδηλώσεων έγκειται στο γεγονός ότι είναι ζωντανή. Η παράνομη μετάδοση αθλητικών εκδηλώσεων είναι πιο επιβλαβής κατά τη διάρκεια της ζωντανής μετάδοσης της αθλητικής εκδήλωσης. Ως εκ τούτου αναγνωρίζεται τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο ότι απαιτείται άμεση αντίδραση, για να τεθεί τέλος στην παράνομη διαδικτυακή μετάδοση αθλητικών εκδηλώσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα έχει ήδη υιοθετήσει νομοθετική ρύθμιση που επιτρέπει το dynamic blocking injunction, ένα δυναμικό εργαλείο στην καταπολέμηση της διαδικτυακής πειρατείας. Με τη διάταξη της παρ. 10Α του άρθρου 66Ε του ν. 2121/1993 η απαγόρευση πρόσβασης σε ιστοσελίδες με παράνομο περιεχόμενο είναι πλέον δυναμική, καθώς προβλέπεται μηχανισμός ταχείας αντίδρασης για κλώνους της αρχικής ιστοσελίδας, η οποία εμφανίζεται σε νέα διεύθυνση IP ή URL, εφόσον αποδεικνύεται ότι αφορά το ίδιο περιεχόμενο.
Ειδικότερα, με την πρόβλεψη της παρ. 10Α του άρθρου 66Ε του ν. 2121/1993 παρέχεται σε δικαιούχο δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή συγγενικών δικαιωμάτων η δυνατότητα υποβολής αιτήματος προς την ΕΔΠΠΙ, με το οποίο θα ζητείται η προληπτική διακοπή πρόσβασης σε εντοπιστή πόρων (URL) ή διεύθυνση διαδικτυακού πρωτοκόλλου (IP address) ή όνομα τομέα (domain name), εφόσον α) επίκειται στο διαδίκτυο μεγάλης κλίμακας προσβολή προστατευόμενων δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή συγγενικών δικαιωμάτων για γεγονότα εθνικής ή διεθνούς τηλεθέασης που πρόκειται να μεταδοθούν ταυτόχρονα με τη διενέργειά τους, β) η προσβολή θα λάβει χώρα, ενδεικτικά μέσω συγκεκριμένων ενιαίων εντοπιστών πόρων (URL) ή διευθύνσεων διαδικτυακού πρωτοκόλλου (IP addresses) ή ονομάτων τομέα (domain names) που υποστηρίζουν τη, χωρίς άδεια, συνδρομητική σύνδεση με οποιονδήποτε τρόπο, και, ιδίως, μέσω χρήσης κωδικών ή αποκωδικοποιητή και γ) συντρέχει επείγουσα περίπτωση αποτροπής άμεσου, σοβαρού και επικείμενου κίνδυνου ή ανεπανόρθωτης βλάβης για το δημόσιο συμφέρον ή για τον δικαιούχο.
Από την άλλη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά από την Επιτροπή με το από 19/5/2021 Ψήφισμά του, αφού διενεργήσει την απαραίτητη αξιολόγηση αντικτύπου, να υποβάλει χωρίς περιττή χρονοτριβή και βάσει του άρθρου 114 ΣΛΕΕ, πρόταση νομοθετικών πράξεων, σύμφωνα με τις συστάσεις, στις οποίες προβαίνει. Στη βάση αυτή καλείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αξιολογήσει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι διοργανωτές αθλητικών εκδηλώσεων στο ψηφιακό περιβάλλον, και ιδίως τα ζητήματα που σχετίζονται με τις παράνομες διαδικτυακές μεταδόσεις αθλητικών εκπομπών.
Επισημαίνεται ότι πέραν των ζητημάτων πνευματικής ιδιοκτησίας με την παράνομη μετάδοση συνεχούς ροής αθλητικών εκδηλώσεων τίθενται και ζητήματα ασφάλειας των τελικών χρηστών, όπως κακόβουλα λογισμικά, η παραβίαση προσωπικών δεδομένων ή άλλες μορφές βλάβης ή ζημίας σχετικά με το διαδίκτυο.
Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η αποτελεσματικότητα της καταπολέμησης της διαδικτυακής πειρατείας προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, αποτελεσματική και έγκαιρη επιβολή της προστασίας των δικαιωμάτων για την επανόρθωση της ζημίας που προκαλεί η παράνομη ζωντανή αναμετάδοση (και) αθλητικών εκδηλώσεων. Ως εκ τούτου, το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο θα πρέπει να διαμορφωθεί έτσι, ώστε σε διασυνοριακό επίπεδο να είναι κατάλληλο και αποτελεσματικό, εφαρμοζόμενο ομοιόμορφα στα κράτη-μέλη της ΕΕ. Καθοριστική προς την επίτευξη αυτού φαίνεται να είναι η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων αρχών αλλά και των κρατών-μελών της ΕΕ, ώστε να βελτιωθούν τυχόν υφιστάμενες δομές και υφιστάμενα μέτρα.
