Επενδύσεις ESG & Βιώσιμη Ανάπτυξη
Οι επενδύσεις ESG αναφέρονται σε ένα σύνολο προτύπων για τη συμπεριφορά μιας εταιρείας που χρησιμοποιούνται από κοινωνικά (και όχι μόνον) συνειδητοποιημένους επενδυτές για τον έλεγχο πιθανών επενδύσεων.
Η αειφόρος (ή βιώσιμη) ανάπτυξη αναφέρεται στην οικονομική ανάπτυξη που σχεδιάζεται και υλοποιείται λαμβάνοντας υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητα (το “E”, δηλ., από το ESG).
Το 2015 οι παγκόσμιοι ηγέτες ενέκριναν ομόφωνα την Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Κατά τον ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, «οι στόχοι για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι το μονοπάτι που μας οδηγεί σε ένα κόσμο δικαιότερο, πιο ειρηνικό και ευημερούντα, και σε έναν υγιή πλανήτη». Το θέμα δεν έχει νομική, κατά βάση, αξία.
Αποδεικνύεται, όμως, πως έχει ιδιαίτερη αξία (και) για τις επιχειρήσεις.
Το Greenwashing και η ψευδοοικολογική ταυτότητα
To Greenwashing είναι η μετάδοση ψευδών, παραπλανητικών (ή, έστω, μη επιβεβαιωμένων) πληροφοριών ή εντυπώσεων σχετικά με τον θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο (ή τον βαθμό του περιβαλλοντικού αντικτύπου) των προϊόντων μιας εταιρείας. Tο παράδειγμα της Volkswagen φαίνεται πως θα παραμείνει, για καιρό, ως «κλασσικό»…
Ο ισχυρισμός περί «οικολογικού» χαρακτήρα έχει καταστεί παράγοντας ανταγωνιστικότητας. Οι επιχειρήσεις που προσφέρουν πραγματικά βιώσιμα προϊόντα βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση σε σχέση με εκείνες που υιοθετούν ψευδοοικολογικούς ισχυρισμούς. Οι καταναλωτές παραπλανώνται. Συστηματικά.
Από μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής o (:3/2020) προέκυψε πως το 53,3 % των περιβαλλοντικών ισχυρισμών που εξετάστηκαν στην ΕΕ ήταν ασαφείς, παραπλανητικοί ή αβάσιμοι˙ το 40 % του συνόλου, ατεκμηρίωτοι. Επιγενόμενη (:11/2020) Σάρωση (:έλεγχος διαδικτυακών τόπων) κατέδειξε πως στο 57,7% των περιπτώσεων που ελέγχθηκαν, ο εμπορευόμενος δεν παρείχε επαρκή στοιχεία για την ακρίβεια του προβαλλόμενου περιβαλλοντικού ισχυρισμού.
Ακολούθησε (:10/2021) προπαρασκευαστική μελέτη για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Διαπιστώθηκε πως στην ΕΕ υπάρχουν περισσότερα από διακόσια τριάντα (230) διαφορετικά οικολογικά σήματα. Η προσπάθεια επαλήθευσης για τα μισά, περίπου, από αυτά κατέληξε ανεπαρκής ή ανέφικτη.
Το φαινόμενο αποδεικνύεται εξαιρετικά σοβαρό! Οι συνέπειες πολυεπίπεδα βλαπτικές!
Περιεχόμενο Πρότασης Οδηγίας για οικολογικούς ισχυρισμούς
Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας αξιολογήθηκε (και ορθά) πως θα αντιμετωπιζόταν καλύτερα το Greenwashing, εφόσον οι πληροφορίες που δημοσιοποιούνται από μέρους των επιχειρήσεων καθίσταντο περισσότερο αξιόπιστες, συγκρίσιμες και επαληθεύσιμες.
Η σχετική Πρόταση Οδηγίας (:3/23) κινείται, αναμφίβολα, προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση: καθορίζει ειδικές απαιτήσεις για τους περιβαλ-λοντικούς ισχυρισμούς˙ απαγορεύει τους γενικούς όμοιους, καθώς και εκείνους με ασαφείς και διφορούμενες διατυπώσεις˙ αυστηροποιεί τις προϋ-ποθέσεις έκδοσης και χορήγησης περιβαλλοντικών σημάτων.
Οι συνέπειες
Η αξιοπιστία των ρητών περιβαλλοντικών ισχυρισμών και σημάτων
Με την υιοθέτηση της συγκεκριμένης Πρότασης Οδηγίας και την απαγόρευση προβολής ισχυρισμών που δεν πληρούν τα ελάχιστα κριτήρια, θα βελτιωθεί η αξιοπιστία των πληροφοριών που παρέχονται στους καταναλωτές. Αντίστοιχα, και όσον αφορά τη θέσπιση ελάχιστων κριτηρίων για τα περιβαλλοντικά σήματα: θα αυξηθεί η διαφάνεια και αξιοπιστία τους, θα ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των καταναλωτών προς τα προϊόντα που τα φέρουν, θα ενισχυθεί η ζήτησή τους, θα βοηθηθεί η λήψη βιώσιμων επιλογών από μέρους των καταναλωτών. Θετικός αντίκτυπος θα υπάρξει, κατ’ αναπόδραστη συνέπεια, και σ’ εκείνες από τις επιχειρήσεις που θα συμμορφωθούν.
Ο υγιής ανταγωνισμός
Η υιοθέτηση της ανωτέρω Πρότασης Οδηγίας θα προάγει τους όρους του ισότιμου και υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων που προβάλλουν ρητούς περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς και χρησιμοποιούν αντίστοιχα σήματα. Και όσον αφορά εκείνες που δραστηριοποιούνται σε περισσότερες χώρες της ΕΕ; Θα εκλείψει η υποχρέωση συμμόρφωσής τους με μη εναρμονισμένες εθνικές πρακτικές-συχνά βλαπτικές για ‘κείνες που πιστά συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους και υιοθετούν αληθείς περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς και αξιόπιστα σήματα. Θα μειωθεί, εν τέλει, η ανασφάλεια δικαίου και το (συνολικό) κόστος για τις εταιρείες: θα τηρούνται ενιαίοι/παρόμοιοι κανόνες εντός της εσωτερικής αγοράς και ενιαίως αποδεκτά σήματα.
Οι επιχειρήσεις που «ψαρεύουν στα θολά νερά»
Οι επιχειρήσεις που θα επιλέξουν ή συνεχίσουν την προβολή ψευδών περιβαλλοντικών ισχυρισμών, θα βρεθούν σε δεινή θέση. Θα αναγκασθούν να αφαιρέσουν τις σχετικές (αναληθείς ή μη τεκμηριωμένες) αναφορές στα υλικά συσκευασίας, στις καταχωρίσεις, στα φυλλάδιά τους. Κι αν, παρά ταύτα, συνεχίσουν να παρανομούν, βαρύς, προβλέπεται, ο πέλεκυς της δικαιοσύνης (των κρατών-μελών) επί της κεφαλής αυτών…
Το κόστος υιοθέτησης ρητών περιβαλλοντικών ισχυρισμών και σημάτων
Εναπόκειται στις επιχειρήσεις να επιλέξουν να συμπεριλάβουν (ή μη) περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς σχετικά με προϊόντα τους (ή τις ίδιες) στις εθελοντικές εμπορικές ανακοινώσεις τους. Εφόσον όμως το επιλέξουν, θα υπόκεινται στις ρυθμίσεις και πεδίο εφαρμογής της εν λόγω Πρότασης Οδηγίας. Τα αντίστοιχα ισχύουν και για τα περιβαλλοντικά σήματα, που θα επιλέξουν οι επιχειρήσεις να υιοθετήσουν. Τα αξιούμενα να ληφθούν μέτρα για την τεκμηρίωση, επαλήθευση, γνωστοποίηση, επικαιροποίηση και επαναβεβαίωση των περιβαλλοντικών ισχυρισμών δημιουργούν νέες αξιώσεις για τις επιχειρήσεις, καθώς και σημαντικά, σχετικά, κόστη. Αντίστοιχα και όσον αφορά τα συστήματα περιβαλλοντικής σήμανσης που θα επιλέξουν οι επιχειρήσεις να υιοθετήσουν.
Η πρόσβαση σε κεφάλαια
Ωστόσο, οι επιχειρήσεις που θα επιλέξουν να συνεχίσουν να συμμορφώνονται με την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία αναφορικά με τα κριτήρια ESG και ειδικά, εν προκειμένω, για το περιβάλλον, θα έχουν βελτιωμένη (κατ’ ελάχιστον) πρόσβαση σε επενδυτικά κεφάλαια και τον τραπεζικό δανεισμό.
Στο πλαίσιο της προαναφερθείσας Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η ΕΕ έθεσε ως βασικό άξονα υλοποίησης το χρηματοπιστωτικό σύστημα, με σκοπό την κινητοποίηση ιδιωτικών ροών κεφαλαίων προς αειφόρες επενδύσεις. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα κινείται, ήδη, προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Ήδη, και από μακρού χρόνου, συναντάμε (στις συμβάσεις χρηματοδότησης) όρους/αξίωση συμμόρφωσης των χρηματοδοτούμενων με ESG κριτήρια. Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα επιδοτεί με 5% τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων που πληρούν ESG κριτήρια-μέσω του Ταμείου Εγγυοδοσίας Καινοτομίας και των συνεργαζομένων τραπεζών.
To Σύμφωνο PRI συνιστά μια επενδυτική πρωτοβουλία που προϋποθέτει τη δέσμευση των συμμετεχόντων στα ESG κριτήρια. Τα δημοσιευμένα στοιχεία είναι απολύτως εντυπωσιακά: Στη συγκεκριμένη πρωτοβουλία συμμετέχουν, ήδη, 180 επενδυτές που διαχειρίζονται 40 τρισ.(!) USD καθώς και 28(!) Οργανισμοί Αξιολόγησης Πιστοληπτικής Ικανότητας.
Οι απαιτήσεις της Πρότασης Οδηγίας για τους Οικολογικούς Ισχυρισμούς αποδεικνύονται εξαιρετικά υψηλές. Επίσης πολύ συγκεκριμένες˙ μόνον ως ευχολόγιο δεν θα ήταν δυνατό να χαρακτηριστούν. Δημιουργούν, κατ’ αναπόδραστη συνέπεια, σημαντικές κοστολογικές (και όχι μόνον) επιβαρύνσεις. Πολλαπλάσια, εντούτοις, τα οφέλη, πακτωλός κεφαλαίων και business opportunities για τις επιχειρήσεις που θα επιλέξουν τη συμμόρφωση.
Κι όσον αφορά τις λοιπές;
Οι ανωτέρω απαιτήσεις θα αποδειχθούν, χωρίς αμφιβολία, και εξαιρετικά αυστηρές: ως δαμόκλειος σπάθη θα επικρέμανται οι κυρώσεις επί των επιχειρήσεων που τη μη συμμόρφωσή τους θα επιλέξουν.
Δεν προβλέπεται, δυστυχώς για ‘κείνες, μακρο-ημέρευση.
