Συζητήσαμε με τον Γιώργο και τον Θανάση Καρπούζα για την αλληλεπίδραση των νομικών υπηρεσιών με την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας και την τεχνητή νοημοσύνη, τις συνακόλουθες προκλήσεις και ευκαιρίες στο πεδίο της κυβερνοασφάλειας, αλλά και για τα πρακτικά εργαλεία που πρέπει να διαθέτει στο ‘οπλοστάσιό’ της μια δικηγορική εταιρεία, για την επιτυχή αντιμετώπιση των κυβερνο-απειλών.
- Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς και την επαγγελματική σας πορεία.
Ξεκινήσαμε την επαγγελματική μας πορεία την περίοδο 2004-2008, όταν η Logisek ιδρύθηκε ως εταιρεία που προσέφερε IT υπηρεσίες και κατά παραγγελία δημιουργία λύσεων λογισμικού. Το 2011, αντιληφθήκαμε την αυξανόμενη σημασία της κυβερνοασφάλειας και επικεντρωθήκαμε στις υπηρεσίες Penetration Testing, πολύ πριν αυτός ο τομέας γίνει ευρέως γνωστός στην Ελλάδα.
Το γεγονός ότι ξεκινήσαμε ως εταιρεία IT και ανάπτυξης λογισμικού, μας προσέφερε βαθιά κατανόηση των τεχνολογικών υποδομών και των αναγκών των πελατών μας. Αυτή η εμπειρία αποτέλεσε τη βάση για να εξελιχθούμε σε επιτυχημένους συμβούλους ασφαλείας πληροφοριακών συστημάτων, προσφέροντας εξατομικευμένες λύσεις που ανταποκρίνονται άμεσα στις πραγματικές απαιτήσεις ασφάλειας κάθε επιχείρησης.
Ξεκινήσαμε με ένα πελατολόγιο αποτελούμενο κυρίως από μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αλλά με την εξειδίκευση και την αφοσίωσή μας στην ποιότητα των υπηρεσιών μας, καταφέραμε να προσελκύσουμε πελάτες μεγάλου βεληνεκούς. Σήμερα, η Logisek δραστηριοποιείται επίσης στην ρουμανική αγορά από το 2019 και εξυπηρετεί πελάτες στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τη Μέση Ανατολή.
Στη Logisek, η βασική μας φιλοσοφία επικεντρώνεται στην προστασία των πληροφοριών και των συστημάτων των πελατών μας. Παρέχουμε κορυφαίες λύσεις και υπηρεσίες Penetration Testing και IT, με κεντρική αξία την ασφάλεια. Η αφοσίωσή μας στην ποιότητα και την καινοτομία μας επιτρέπει να προσαρμοζόμαστε γρήγορα στις νέες προκλήσεις και ευκαιρίες στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.
- Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα οι δικηγορικές σε επίπεδο κυβερνοασφάλειας;
Οι δικηγορικές εταιρείες αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις στον τομέα της κυβερνοασφάλειας λόγω της φύσης των δεδομένων που διαχειρίζονται. Οι κύριες προκλήσεις περιλαμβάνουν:
Προστασία ευαίσθητων δεδομένων: Οι δικηγορικές εταιρείες διαχειρίζονται τεράστιες ποσότητες εμπιστευτικών πληροφοριών πελατών, δικαστικών εγγράφων και άλλων κρίσιμων δεδομένων που απαιτούν αυστηρά μέτρα ασφαλείας για την αποτροπή μη εξουσιοδοτημένης πρόσβασης και παραβιάσεων.
Ανθρώπινος παράγοντας: Το προσωπικό μπορεί να αποτελεί αδύναμο κρίκο στην αλυσίδα ασφάλειας λόγω έλλειψης εκπαίδευσης ή επιτήρησης στις πρακτικές ασφαλείας. Συχνά, οι επιθέσεις phishing και η χρήση αδύναμων κωδικών πρόσβασης εκμεταλλεύονται την ανθρώπινη αμέλεια ή την έλλειψη ενημέρωσης, καθιστώντας την εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση του προσωπικού κρίσιμες παραμέτρους για την ενίσχυση της ασφάλειας.
Συμμόρφωση με κανονισμούς: Οι δικηγορικές εταιρείες πρέπει να συμμορφώνονται με αυστηρούς κανονισμούς προστασίας δεδομένων, όπως το GDPR στην Ευρώπη, που απαιτούν υψηλό επίπεδο ασφάλειας και διαχείρισης των προσωπικών δεδομένων. Η συμμόρφωση με αυτούς τους κανονισμούς δεν είναι μόνο νομική υποχρέωση αλλά και βασική προϋπόθεση για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης με τους πελάτες και τους συνεργάτες.
Κυβερνο-επιθέσεις: Η αύξηση των κυβερνο-επιθέσεων, όπως το ransomware, στοχεύει συχνά νομικές επιχειρήσεις λόγω της αξίας των δεδομένων τους και της πιθανότητας να πληρώσουν λύτρα για την ανάκτηση αυτών. Οι επιτιθέμενοι γνωρίζουν ότι τα δεδομένα των δικηγορικών εταιρειών είναι ζωτικής σημασίας και η απώλεια αυτών μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες, καθιστώντας απαραίτητη την ύπαρξη ισχυρών μέτρων προστασίας και αποκατάστασης.
Πολύπλοκες υποδομές IT: Οι δικηγορικές εταιρείες συχνά διαθέτουν πολύπλοκες και διασυνδεδεμένες υποδομές IT που περιλαμβάνουν διάφορα συστήματα διαχείρισης υποθέσεων, επικοινωνίας και αρχείων. Αυτή η πολυπλοκότητα μπορεί να δημιουργήσει ευπάθειες και να δυσκολέψει τη διαχείριση της ασφάλειας.
- Τρίτα μέρη και προμηθευτές: Οι δικηγορικές εταιρείες συνεργάζονται συχνά με τρίτα μέρη και προμηθευτές για διάφορες υπηρεσίες, όπως η αποθήκευση δεδομένων στο cloud ή η παροχή νομικών εργαλείων ή η δημιουργία ειδικού λογισμικού. Αυτές οι συνεργασίες μπορούν να αποτελέσουν σημεία εισόδου για κυβερνοεπιθέσεις, καθιστώντας απαραίτητη την αξιολόγηση και την παρακολούθηση της ασφάλειας αυτών των εξωτερικών συνεργατών.
Πώς πιστεύετε ότι έχει επηρεάσει την κυβερνοασφάλεια η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης; Πρόκειται για ευκαιρία ή απειλή;
Η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης (AI) έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, δημιουργώντας τόσο ευκαιρίες όσο και απειλές. Για τις δικηγορικές εταιρείες, η AI έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώσει τον τρόπο που προστατεύουν τα δεδομένα τους, βελτιώνοντας την αποδοτικότητα και την ασφάλεια. Ωστόσο, οι ίδιες τεχνολογίες που προσφέρουν ευκαιρίες μπορούν να αξιοποιηθούν από κακόβουλους παράγοντες για να δημιουργήσουν νέες απειλές και κινδύνους. Παρά την ανάπτυξη της AI, οι πατροπαράδοτοι κίνδυνοι συνεχίζουν να υπάρχουν ή και να αυξάνονται ακόμη περισσότερο λόγω της μεγαλύτερης υιοθέτησης λύσεων τεχνολογίας. Ζητήματα όπως η έλλειψη software patching, η χρήση αδύναμων κωδικών πρόσβασης και η ανθρώπινη αμέλεια παραμένουν κρίσιμες απειλές για την ασφάλεια των δικηγορικών εταιρειών.
Ευκαιρίες:
Αυξημένη ανίχνευση απειλών: Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αναλύσει τεράστια σύνολα δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, επιτρέποντας την ταχύτερη και ακριβέστερη ανίχνευση απειλών και ανωμαλιών στα δίκτυα. Για τις δικηγορικές εταιρείες, αυτό σημαίνει καλύτερη προστασία των ευαίσθητων δεδομένων και έγκαιρη απόκριση σε πιθανές παραβιάσεις.
Αυτοματοποιημένη απόκριση: Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αυτοματοποιήσει την απόκριση σε περιστατικά ασφάλειας, μειώνοντας τον χρόνο αντίδρασης και περιορίζοντας τη ζημιά από κυβερνο-επιθέσεις. Αυτό επιτρέπει στις δικηγορικές εταιρείες να επικεντρώνονται στις κύριες δραστηριότητές τους, ενώ η ασφάλεια γίνεται αντικείμενο διαχείρισης με μεγαλύτερη αποδοτικότητα.
Ενίσχυση της ανάλυσης κινδύνου: Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να συμβάλει στην πρόβλεψη και την αξιολόγηση των κινδύνων, δίνοντας τη δυνατότητα στις δικηγορικές εταιρείες να λαμβάνουν προληπτικά μέτρα προστασίας. Η ανάλυση των προτύπων χρήσης και η αναγνώριση πιθανών απειλών μπορούν να προλαμβάνουν επιθέσεις πριν αυτές εκδηλωθούν.
Αυτοματισμός νομικών διαδικασιών: Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αυτοματοποίηση νομικών διαδικασιών, όπως η αναζήτηση νομικών προηγούμενων και η διαχείριση εγγράφων, μειώνοντας το χρόνο και το κόστος των νομικών υπηρεσιών και βελτιώνοντας την ακρίβεια.
Απειλές:
Εξελιγμένες επιθέσεις: Οι επιτιθέμενοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη για να αναπτύξουν πιο εξελιγμένες και αποτελεσματικές επιθέσεις, καθιστώντας τις παραδοσιακές μεθόδους άμυνας ανεπαρκείς.
Διευρυμένη επιφάνεια επιθέσεων: Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης σε περισσότερες εφαρμογές και συστήματα δημιουργεί νέες ευπάθειες και σημεία εισόδου για επιτιθέμενους.
Ηθικά ζητήματα: Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στην κυβερνο-ασφάλεια εγείρει ζητήματα σχετικά με την ιδιωτικότητα και την ηθική. Η παρακολούθηση και η συλλογή δεδομένων μπορεί να παραβιάζουν την ιδιωτικότητα του υπαλλήλων και των πελατών, δημιουργώντας ηθικά διλήμματα για τις δικηγορικές εταιρείες.
Αναπαραγωγή ψευδών πληροφοριών: Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία ψευδών πληροφοριών και την παραπληροφόρηση. Οι δικηγορικές εταιρείες πρέπει να είναι σε θέση να επαληθεύουν την ακρίβεια των δεδομένων που χρησιμοποιούν και να προστατεύονται από τέτοιες επιθέσεις.
Για τις δικηγορικές εταιρείες, η AI έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώσει τον τρόπο που προστατεύουν τα δεδομένα τους, βελτιώνοντας την αποδοτικότητα και την ασφάλεια
- Πώς βλέπετε την εξέλιξη του ρόλου της τεχνολογίας στην παροχή των νομικών υπηρεσιών;
Η τεχνολογία έχει αναδιαμορφώσει δραστικά τον τρόπο παροχής νομικών υπηρεσιών, και αυτή η τάση αναμένεται να συνεχιστεί με αυξανόμενο ρυθμό. Ωστόσο, αυτή η τάση δεν ήρθε χωρίς συνέπειες. Η αυξημένη χρήση τεχνολογίας στις δικηγορικές εταιρείες έφερε αναπόφευκτα την ανάγκη για penetration testing και λύσεις κυβερνοασφάλειας, καθώς διευρύνθηκε το attack surface και αυξήθηκαν οι πιθανότητες κυβερνο-επιθέσεων. Μερικές από τις σημαντικότερες εξελίξεις περιλαμβάνουν:
Αυτοματισμός εργασιών: Τα νομικά γραφεία χρησιμοποιούν πλέον λογισμικά για την αυτοματοποίηση επαναλαμβανόμενων εργασιών, όπως η διαχείριση εγγράφων, η αναζήτηση νομικών προηγούμενων και η δημιουργία πρότυπων συμβολαίων. Αυτό μειώνει τον χρόνο και το κόστος, επιτρέποντας στους δικηγόρους να επικεντρωθούν σε πιο πολύπλοκες και στρατηγικές εργασίες.
Ηλεκτρονικά συστήματα διαχείρισης υποθέσεων: Η ψηφιοποίηση των φακέλων και η χρήση ηλεκτρονικών συστημάτων διαχείρισης υποθέσεων επιτρέπει την καλύτερη οργάνωση και πρόσβαση στις πληροφορίες. Οι δικηγόροι μπορούν να διαχειρίζονται τις υποθέσεις τους από οπουδήποτε και να μοιράζονται πληροφορίες με τους πελάτες τους με μεγαλύτερη ευκολία και ασφάλεια.
Τεχνητή νοημοσύνη: Η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται για την ανάλυση νομικών δεδομένων, την πρόβλεψη των αποτελεσμάτων των δικαστικών υποθέσεων και την παροχή συμβουλών βάσει δεδομένων. Επίσης, πλατφόρμες βασισμένες στην τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να βοηθήσουν στην αναγνώριση προτύπων και τάσεων που μπορεί να μην είναι εμφανή στον ανθρώπινο εγκέφαλο, βελτιώνοντας τη στρατηγική λήψη αποφάσεων.
Εξ αποστάσεως εργασία: Η τεχνολογία επιτρέπει στους δικηγόρους να εργάζονται εξ αποστάσεως, παρέχοντας ευελιξία και αυξάνοντας την παραγωγικότητα. Η πρόσβαση σε έγγραφα και συστήματα μέσω cloud, οι βιντεοδιασκέψεις και τα ψηφιακά εργαλεία συνεργασίας διευκολύνουν τη συνέχιση της εργασίας ανεξαρτήτως γεωγραφικής θέσης.
Διαχείριση μεγάλων δεδομένων (Big Data): Οι δικηγορικές εταιρείες μπορούν να επεξεργάζονται και να αναλύουν τεράστια ποσά δεδομένων για την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων και τη βελτίωση των νομικών στρατηγικών. Η ανάλυση δεδομένων βοηθά στην αναγνώριση τάσεων, στη διαχείριση κινδύνων και στη λήψη καλύτερων επιχειρηματικών αποφάσεων.
Ψηφιακές πλατφόρμες συνεργασίας: Οι δικηγορικές εταιρείες χρησιμοποιούν ψηφιακές πλατφόρμες για τη συνεργασία μεταξύ των μελών της ομάδας και των πελατών. Εργαλεία όπως τα κοινά έγγραφα και τα online συνεργατικά περιβάλλοντα εργασίας διευκολύνουν την επικοινωνία και τη συντονισμένη εργασία.
Η εξέλιξη της τεχνολογίας στον νομικό τομέα οδηγεί σε μεγαλύτερη αποδοτικότητα, βελτιωμένη ποιότητα υπηρεσιών και αυξημένη διαφάνεια. Ωστόσο, η συνεχής προσαρμογή και εκπαίδευση είναι απαραίτητες για να αξιοποιηθούν πλήρως οι δυνατότητές της. Οι δικηγορικές εταιρείες που αγκαλιάζουν την τεχνολογία και επενδύουν στην καινοτομία θα είναι καλύτερα προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του μέλλοντος και να προσφέρουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες στους πελάτες τους.
- Ποια είναι τα σημαντικότερα οργανωτικά και τεχνικά εργαλεία που πρέπει να διαθέτει μια επιχείρηση στο ‘οπλοστάσιό’ της, προκειμένου να είναι ασφαλής;
Για να διασφαλίσει την ψηφιακή της ασφάλεια, μια επιχείρηση πρέπει να διαθέτει μια σειρά από οργανωτικά και τεχνικά εργαλεία στο οπλοστάσιό της. Η συνδυασμένη χρήση αυτών των εργαλείων είναι κρίσιμη για την αντιμετώπιση των συνεχώς εξελισσόμενων κυβερνο-απειλών.
Οργανωτικά εργαλεία:
Πολιτικές ασφαλείας: Σαφείς και καλά καθορισμένες πολιτικές ασφάλειας που καλύπτουν θέματα όπως η χρήση κωδικών πρόσβασης, η πρόσβαση σε δεδομένα και η διαχείριση συμβάντων. Αυτές οι πολιτικές πρέπει να αναθεωρούνται τακτικά για να διασφαλίζεται ότι παραμένουν επίκαιρες και αποτελεσματικές.
Εκπαίδευση προσωπικού: Συνεχής εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των υπαλλήλων σε θέματα κυβερνοασφάλειας για την αποτροπή κοινωνικής μηχανικής και άλλων απειλών. Η εκπαίδευση πρέπει να περιλαμβάνει τη χρήση ισχυρών κωδικών πρόσβασης, την αναγνώριση phishing επιθέσεων και τη σωστή διαχείριση των ευαίσθητων πληροφοριών.
Αξιολόγηση κινδύνων: Τακτική αξιολόγηση των κινδύνων και των απειλών που αντιμετωπίζει η επιχείρηση, καθώς και η εφαρμογή κατάλληλων μέτρων για τη διαχείρισή τους. Αυτή η διαδικασία βοηθά στην αναγνώριση των αδυναμιών και στην ανάπτυξη στρατηγικών για την αντιμετώπισή τους.
Διαχείριση συμβάντων: Καθιέρωση διαδικασιών για την αναφορά, την ανάλυση και την απόκριση σε περιστατικά ασφαλείας. Η γρήγορη και αποτελεσματική απόκριση μπορεί να περιορίσει τη ζημιά και να αποτρέψει επαναλαμβανόμενα περιστατικά.
Τεχνικά εργαλεία:
Penetration Testing: Τακτικές δοκιμές διείσδυσης για την αξιολόγηση της ασφάλειας των συστημάτων και την ανίχνευση ευπαθειών, πριν αυτές γίνουν αντικείμενο εκμετάλλευσης από κακόβουλους παράγοντες. Το Penetration Testing βοηθά στην κατανόηση του πραγματικού επιπέδου ασφάλειας και στην ενίσχυση των μέτρων προστασίας.
Firewall και συστήματα ανίχνευσης εισβολών (IDS/IPS): Προστασία του δικτύου από εξωτερικές και εσωτερικές απειλές. Τα firewall και τα συστήματα IDS/IPS είναι βασικά για την αποτροπή μη εξουσιοδοτημένης πρόσβασης και την ανίχνευση ανώμαλης δραστηριότητας.
Antivirus και antimalware λογισμικά: Εντοπισμός και εξουδετέρωση κακόβουλου λογισμικού. Αυτά τα εργαλεία πρέπει να ενημερώνονται τακτικά για να αντιμετωπίζουν τις νέες απειλές.
Κρυπτογράφηση δεδομένων: Κρυπτογράφηση ευαίσθητων δεδομένων κατά την αποθήκευση και τη μεταφορά. Η κρυπτογράφηση προστατεύει τα δεδομένα από μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση, ακόμα και αν τα δεδομένα υποκλαπούν
Συνεχής παρακολούθηση και ανάλυση: Συνεχής παρακολούθηση των συστημάτων για ύποπτη δραστηριότητα και ανάλυση των δεδομένων ασφαλείας για την έγκαιρη ανίχνευση απειλών. Η χρήση τεχνολογιών, όπως SIEM (Security Information and Event Management), μπορεί να βελτιώσει την ορατότητα και την αντίδραση στις απειλές.
Δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας: Τακτική δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας των δεδομένων και δοκιμή της διαδικασίας αποκατάστασης για την αντιμετώπιση πιθανών απωλειών δεδομένων. Τα backup πρέπει να αποθηκεύονται σε ασφαλείς τοποθεσίες και να είναι προσβάσιμα σε περίπτωση ανάγκης.
Διαχείριση ταυτότητας και πρόσβασης (IAM): Εφαρμογή συστημάτων διαχείρισης ταυτότητας και πρόσβασης για τον έλεγχο και την παρακολούθηση της πρόσβασης σε κρίσιμες πληροφορίες και συστήματα. Η υιοθέτηση πολυπαραγοντικής αυθεντικοποίησης (MFA) προσφέρει επιπλέον επίπεδο ασφάλειας.
Διαχείριση ενημερώσεων λογισμικού (Patch Management): Συνεχής ενημέρωση των λογισμικών και των συστημάτων για την αντιμετώπιση γνωστών ευπαθειών. Η έλλειψη ενημέρωσης μπορεί να αφήσει την επιχείρηση εκτεθειμένη σε επιθέσεις.
Η συνδυασμένη χρήση οργανωτικών και τεχνικών εργαλείων βοηθάει τις επιχειρήσεις να διατηρούν ένα υψηλό επίπεδο ασφάλειας, προστατεύοντάς τις από τις συνεχώς εξελισσόμενες κυβερνο-απειλές. Η συνεχής εκπαίδευση, η ενημέρωση των συστημάτων και η προσαρμογή στις νέες τεχνολογικές εξελίξεις είναι απαραίτητες για την αποτελεσματική διαχείριση της κυβερνοασφάλειας.