Ο Κωνσταντίνος Λαμπαδάριος συστήνει στο LAWYER τη δραστήρια ομάδα της LAMBADARIOS LAW FIRM, μας μιλά για τις αξίες που χαρακτηρίζουν την εταιρεία από την ίδρυσή της το 1863 και μας εξηγεί πως η βιωσιμότητα δεν περιορίζεται στις οχληρές βιομηχανίες, αλλά καλύπτει όλο το φάσμα των υπηρεσιών – μεταξύ αυτών και τις δικηγορικές εταιρείες.
Το γραφείο Λαμπαδάριου ιδρύθηκε το 1863. Ποια θεωρείτε ότι είναι εκείνα τα στοιχεία που του εξασφάλισαν μια σταθερή θέση στην αγορά της παροχής νομικών υπηρεσιών;
Η ιστορία του γραφείου μας ξεκινά το 1863 και είναι συνυφασμένη με τη μακρά παράδοση παροχής νομικών υπηρεσιών από προσωπικότητες του κλάδου μας. Χαρακτηρίζεται όμως και από την πρόσφατη ιστορία του, την οποία χτίζουμε καθημερινά εμείς τα νεότερα μέλη του, με πολύ κέφι, όραμα και το βλέμμα στραμμένο στις προκλήσεις της εποχής. Η ομάδα μας απαρτίζεται από εταίρους που έχουν τα μανίκια μονίμως σηκωμένα και συνεργάτες στους οποίους καλλιεργούμε και ενθαρρύνουμε την πρωτοβουλία και τις φρέσκιες ιδέες. Λειτουργούμε θα έλεγα σαν αθλητική ομάδα, όπου ο καθένας μας γνωρίζει καλά και επιτελεί τον ρόλο του, ενώ στο τέλος κάθε παιχνιδιού αναδεικνύεται ο MVP, είτε πρόκειται για εταίρο είτε για άλλο μέλος της ομάδας, ο οποίος μας δίνει το παράδειγμα και την έμπνευση για να συνεχίσουμε.
Σεβασμός – Αποτελεσματικότητα – Θετική σκέψη – Εμπιστοσύνη – Ακεραιότητα: αυτές είναι οι κύριες αξίες στις οποίες βασίζεται η LAMBADARIOS LAW FIRM, ήδη από την ίδρυσή της. Πώς εφαρμόζονται στην καθημερινότητα της εταιρείας και ποια από τις αξίες αυτές θεωρείτε ότι είναι πιο δύσκολο να τηρηθεί στη σημερινή εποχή;
Ο σεβασμός προς τους πελάτες μας και τους συναδέλφους μας, η ακεραιότητα, η εμπιστοσύνη είναι αδιαπραγμάτευτες αξίες
Τις αξίες τις διδαχτήκαμε από τις παλαιότερες γενιές, πρακτικά και όχι θεωρητικά, όπως ακριβώς συμβαίνει στο οικογενειακό περιβάλλον, δηλαδή μέσω του παραδείγματος των γονιών στα παιδιά. Τις εφαρμόσαμε φυσικά και αυτονόητα. Ο σεβασμός προς τους πελάτες μας και τους συναδέλφους μας, η ακεραιότητα, η εμπιστοσύνη είναι αδιαπραγμάτευτες αξίες. Για να αντιμετωπίσουμε τη μεγάλη πρόσκληση, δηλαδή το πώς θα τις εφαρμόσουμε και θα τις ερμηνεύσουμε στην εποχή των μεγάλων προκλήσεων, των υψηλών ταχυτήτων και των νέων τεχνολογιών, συζητάμε πολύ μεταξύ μας. Εξετάζουμε προσεκτικά τα δεδομένα και λαμβάνουμε αποφάσεις με γνώμονα τον πραγματισμό, όχι δογματικά. Οι προκλήσεις δεν μας φοβίζουν όσο μπορούμε να ανταλλάσσουμε απόψεις. Και σε ένα μεγάλο σχήμα οι απόψεις είναι πολλές και ευπρόσδεκτες.
Εξετάζουμε προσεκτικά τα δεδομένα και λαμβάνουμε αποφάσεις με γνώμονα τον πραγματισμό, όχι δογματικά. Οι προκλήσεις δεν μας φοβίζουν όσο μπορούμε να ανταλλάσσουμε απόψεις
Προσφάτως η εταιρεία θεσμοθέτησε την «Υποτροφία Επαμεινώνδας Λαμπαδάριος», σε συνεργασία με το πρόγραμμα LL.M. in International Dispute Settlement (MIDS) της Γενεύης, για φοιτητές που επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο αντικείμενο της επίλυσης διαφορών. Τι οδήγησε σε αυτήν την αξιέπαινη πρωτοβουλία;
Ο Επαμεινώνδας Κων. Λαμπαδάριος υπήρξε αναγνωρισμένος δικηγόρος και έμπειρος διαιτητής. Συνεχίζουμε την πορεία που χάραξε εκπροσωπώντας τους πελάτες μας σε διαιτησίες ιδιαίτερες, περίπλοκες και με σημαντικό οικονομικό αντικείμενο. Στην επιτυχή διαχείριση των υποθέσεων αυτών, μας διδάσκει συνεχώς η εμπειρία που έχουμε ως διαιτητές, ο Γιώργος Πανόπουλος και εγώ. Στο ίδιο μονοπάτι επιθυμούμε να πορευτούν και νεότεροι συνάδελφοί μας, απόφοιτοι ελληνικών πανεπιστημίων ανεξαρτήτως υπηκοότητας, παρέχοντας τους τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στην διαδικασία επιλογής για την Υποτροφία Επαμεινώνδας Λαμπαδάριος. Η ιδέα ξεκίνησε από τη συνεργάτη μας Μαρία Πάσχου, απόφοιτο του φημισμένου MIDS της Γενεύης, και, αφού την αναπτύξαμε, προτείναμε σε έμπειρους συναδέλφους μας να στελεχώσουν μαζί μας την επιτροπή επιλογής των υποτρόφων. Είναι όραμά μας η υποτροφία αυτή να δώσει κίνητρο για τις νεότερες γενιές να αναπτύξουν γνώσεις και δεξιότητές στο γνωστικό και επαγγελματικό αυτό τομέα. Αυτό θα αποτελέσει πηγή χαράς για όλους μας, αλλά και συνέχεια του δρόμου που χάραξε ο Επαμεινώνδας Λαμπαδάριος.
Ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, οι μεγαλύτερες προκλήσεις κατά την παροχή νομικών υπηρεσιών σε μια ρυθμισμένη αγορά, όπως αυτή της ενέργειας, στην οποία δραστηριοποιείστε και εξειδικεύεστε;
Η εταιρεία μας είναι παρούσα στα περισσότερα μεγάλα έργα και συναλλαγές που μετασχηματίζουν την ελληνική αγορά ενέργειας και, κατ’ επέκταση, την εθνική οικονομία. Συνεργαστήκαμε στενά με τη ΔΕΠΑ για την αγορά της ΕΠΑ και ΕΔΑ Αττικής και την πώληση της Ζενίθ, για τον μετασχηματισμό και την ιδιωτικοποίησή της, για την είσοδό της στο έργο του FSRU της Αλεξανδρούπολης. Εκπροσωπούμε πολλούς παίκτες της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της ΔΕΗ, σε περίπλοκες αστικές αντιδικίες. Συμβουλέψαμε τη Volterra στη συνεργασία της με τη ΔΕΗ Ανανεώσιμες, εκπροσωπούμε Τράπεζες στις χρηματοδοτήσεις τους για έργα ΑΠΕ, συμβουλέψαμε την EBRD στην απόκτηση συμμετοχής στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας.
Συνεργαζόμαστε στενά με την Energean Oil and Gas και έχουμε εμπειρία σε ολόκληρο τον κλάδο του πετρελαίου, και έχουμε βαθιά γνώση και εμπειρία στην κατασκευή όχι μόνο έργων ΑΠΕ αλλά και θερμικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό δεν είναι παρά ένα μικρό δείγμα της πρόσφατης εμπειρίας μας στον χώρο της ενέργειας, δικαιολογείται όμως απολύτως από το γεγονός ότι είμαστε η μοναδική δικηγορική εταιρεία στην Ελλάδα με δύο εταίρους με διεθνείς διακρίσεις εξειδικευμένους στον κλάδο της ενέργειας. Ο Γιάννης Κουρνιώτης και ο Γιώργος Πανόπουλος, με τη στήριξη των συνεργατών μας, αλλά και των άλλων εταίρων, καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα των σχετικών υπηρεσιών, από περίπλοκες, πολυεπίπεδες συναλλαγές μέχρι ρυθμιστικές αντιδικίες .
Ο δικηγόρος χρειάζεται να είναι συγχρόνως και μηχανικός και οικονομολόγος, να καταλαβαίνει πώς μεταφέρεται το ρεύμα και ποια είναι η ροή του χρήματος
Έχοντας πολυπρισματική θέαση της αγοράς, θα έλεγα ότι η μεγαλύτερη πρόκληση είναι το να μπορείς ανά πάσα στιγμή να βλέπεις καθαρά την ουσία της συναλλαγής και τον πυρήνα της αντιδικίας. Χρειάζεται ο δικηγόρος να είναι συγχρόνως και μηχανικός και οικονομολόγος, να καταλαβαίνει πώς μεταφέρεται το ρεύμα και ποια είναι η ροή του χρήματος. Είναι εύκολο να χαθείς μέσα στον λαβύρινθο της ρύθμισης. Η πρόκληση είναι να κρατάς γερά τον μίτο.
Αυτή την πρόκληση την γνωρίζει καλά ο Προκόπης Δημητριάδης, επικεφαλής της ομάδας μας που εκπροσωπεί τις Τράπεζες που χρηματοδοτούν τα ενεργειακά έργα. Την γνωρίζει η Μελίνα Κατσίμη, που διευθύνει μαεστρικά την ομάδα μας που διεξάγει τους νομικούς ελέγχους. Την γνωρίζει η Χαρά Δαούτη, η ειδικός μας στις νέες τεχνολογίες και τα προσωπικά δεδομένα, DPO, μεταξύ άλλων εταιριών, και στον ΔΕΔΔΗΕ. Η Κατερίνα Μαλάνου, ο Κωστής Μποτόπουλος, η Σμαρώ Αναγνώστου, ο Χάρης Καραμπέλης, ο καθένας από τη δική του οπτική γωνία προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες και συμβουλές.
Η αγορά της ενέργειας βρίσκεται σε μια περίοδο έντονου μετασχηματισμού, με τη βιωσιμότητα να βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Θεωρείτε ότι θα πρέπει και οι δικηγορικές εταιρείες να ελέγξουν το ενεργειακό τους ‘αποτύπωμα’ και να θέσουν στόχους βιωσιμότητας; Αν ναι, με ποιον τρόπο;
Η βιωσιμότητα, ως παράγοντας και στόχος της ανθρώπινης δραστηριότητας, δεν περιορίζεται στις οχληρές βιομηχανίες, αλλά καλύπτει όλο το φάσμα της παραγωγής και των υπηρεσιών. Από την καινοτομία και τον μακρυπρόθεσμο σχεδιασμό, μέχρι τον σεβασμό για το περιβάλλον και την κοινωνική ευαισθησία, θεωρώ ότι έχουμε να κάνουμε με διαφορετικές εκφάνσεις της ίδιας πρακτικής φιλοσοφίας. Οι δικηγορικές εταιρίες δεν θα μπορούσαν να αποτελούν εξαίρεση, ίσα-ίσα, μπορούν και πρέπει να είναι στην πρωτοπορία αυτής της τάσης. Δεν είναι ζήτημα νομοθεσίας, είναι ζήτημα ζωτικών λειτουργιών της κοινωνίας και της αγοράς.
Στο πλαίσιο αυτό, ο περιορισμός της χρήσης και η συστηματική ανακύκλωση των έγχαρτων εγγράφων και η προτίμηση στα ηλεκτρονικά, ήδη αυτονόητη στις περισσότερες επιχειρήσεις, μειώνει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και της δικηγορικής μας εταιρίας. Για τις παλιές ηλεκτρονικές συσκευές εφαρμόζουμε ανακύκλωση ή τις δωρίζουμε. Τα πλαστικά τα έχουμε σχεδόν καταργήσει. Ήταν μάλιστα μία πολύ όμορφη ιδέα της γραμματείας να μας μοιράσει κούπες και παγούρια, και το κάναμε σαν μία μικρή γιορτή! Με την Πανδημία του κορωνοϊού επιταχύναμε ιλιγγιωδώς τη χρήση τηλεδιασκέψεων και γενικά τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών, ώστε να αποφεύγονται πολλές άσκοπες μετακινήσεις.
Ένας από τους βασικούς τομείς δραστηριότητας της LAMBADARIOS LAW FIRM είναι η παροχή νομικών υπηρεσιών στο αντικείμενο του δικαίου του ανταγωνισμού. Έχετε χειριστεί υποθέσεις στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, στις οποίες η βιωσιμότητα διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην επιχειρηματολογία υπέρ της σύμπραξης; Πιστεύετε ότι το δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού μπορεί να συμβαδίσει με τις επιταγές της βιώσιμης ανάπτυξης;
Πράγματι, ο εταίρος μας Γιώργος Πανόπουλος έχει χειριστεί τέτοια υπόθεση, όπου το διακύβευμα ήταν η διασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας ενός θερμικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής ο οποίος, χάρη στην ευελιξία του στην αυξομείωση της παραγόμενης ενέργειας, είναι κρίσιμης σημασίας για την ισορροπία του Συστήματος σε συνθήκες μεγάλης διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Λόγω της στοχαστικότητας των ΑΠΕ (ο ήλιος ανατέλλει και δύει, ο άνεμος σηκώνεται και πέφτει), το Σύστημα πρέπει να μπορεί να εξισορροπείται από ευέλικτες μονάδες που μπορούν να του εγχύσουν ενέργεια εντός λεπτών από τη σχετική εντολή κατανομής. Αυτή η ανάγκη δικαιολόγησε στη συγκεκριμένη περίπτωση μία σύμπραξη, η οποία κρίθηκε πως λειτουργεί υπέρ της ασφάλειας του Συστήματος και, σε τελική ανάλυση, υπέρ του τελικού καταναλωτή.
Λαμβάνοντας υπόψη την πρωτοφανή υγειονομική κρίση, την έντονη αβεβαιότητα, τις προκλήσεις στην προστασία του περιβάλλοντος και την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας που χαρακτηρίζουν την εποχή μας, ποια θεωρείτε ότι είναι τα νομικά ζητήματα που θα μας απασχολήσουν τα επόμενα χρόνια;
Είμαι πεπεισμένος ότι απαιτείται ένα ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο στον τομέα της ΤΝ, ωστόσο είναι ακόμη πολύ νωρίς για να μιλάμε για κάτι τέτοιο
Είναι αυτονόητο ότι η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) είναι το πιο σημαντικό ζήτημα των επομένων ετών, καθώς θα μετασχηματίσει πολυάριθμους κλάδους, θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη αποδοτικότητα της παραγωγής, θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας αλλά και θα βελτιώσει τη δημόσια διοίκηση. Είμαι πεπεισμένος ότι απαιτείται ένα ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο στον τομέα της ΤΝ, ωστόσο είναι ακόμη πολύ νωρίς για να μιλάμε για κάτι τέτοιο. Όπως συνέβη με τις νέες τεχνολογίες και τα προσωπικά δεδομένα, η νομοθεσία τελικά παγίωσε τους ήδη διαμορφωμένους νομικούς κανόνες από την πράξη και τη νομολογία. Είμαι πολύ περήφανος, διότι η νομολογία που προηγήθηκε του GDPR διαμορφώθηκε στην Ελλάδα μέσα από υποθέσεις αυτού εδώ του γραφείου για τις ιντερνετικές πλατφόρμες, όπως το YouTubeκαι η Wikipedia.
Τι θα συμβουλεύατε έναν/μια απόφοιτο νομικής που ξεκινά τώρα την επαγγελματική του/της πορεία;
Οι νέοι απόφοιτοι ελληνικών και ξένων Νομικών Σχολών, είναι κατά την άποψή μου πολύ τυχεροί, διότι το αντικείμενο της νομικής επιστήμης και της επαγγελματικής πρακτικής έχει διευρυνθεί και εξειδικευθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε πολλοί τομείς δικαίου αλληλοεπιδρούν πλέον με γνωστικά αντικείμενα άλλων επαγγελμάτων. Ενθουσιάζομαι, για παράδειγμα, όταν ακούω νέους συναδέλφους μας να συζητάνε τις νομικές υποθέσεις που χειρίζονται, χρησιμοποιώντας όρους χρηματοοικονομικούς, νέων τεχνολογιών ή ακόμα και την ειδική ορολογία των ΑΠΕ. Η συμβουλή μου, λοιπόν, σε ένα νέο απόφοιτο νομικής είναι να εξειδικευθεί στο αντικείμενο ενδιαφέροντός του/της, εμβαθύνοντας συγχρόνως και στην καθημερινή μελέτη των industries που τον/την ενδιαφέρουν. Στόχος είναι ο νομικός σύμβουλος να είναι σε θέση να συζητάει με τους πελάτες του «στη γλώσσα τους» και να χρησιμοποιεί τις διατάξεις μόνο ως χρήσιμο εργαλείο των συμβουλών που τους δίνει.