Έχοντας εκτεταμένη εμπειρία στο δίκαιο της ενέργειας, ο Καθηγητής Α. Μεταξάς εξηγεί στο Lawyer πώς μπορεί να συζευχθεί αποτελεσματικά η επιστημονική γνώση με την καθημερινή δικηγορική δουλειά, σκιαγραφεί τις κυριότερες αλλαγές που έγιναν τα τελευταία χρόνια στην αγορά της ενέργειας και περιγράφει την ευθύνη του δικηγορικού σώματος και ειδικότερα των πανεπιστημιακών στην άμβλυνση των πλημμελειών της δικαιοσύνης στην Ελλάδα.
- Πώς εκλαμβάνετε την αξιολόγηση που λαμβάνετε από έγκυρους διεθνείς οδηγούς, οι οποίοι σας χαρακτηρίζουν πρωτοπόρο της ενεργειακής δικηγορίας στην Ελλάδα; Πώς διαμόρφωσε τη στρατηγική της εταιρείας σας;
Η συγκεκριμένη αξιολόγηση μπορεί να είναι πράγματι περιγραφικά ακριβής, εντούτοις δεν δρα, κατ’ εμέ, ως τίποτα περισσότερο από μια διαρκής υπόμνηση της ανάγκης για μια αποτελεσματική σύζευξη της επιστημονικής γνώσης και ποιότητας με την καθημερινή δικηγορική δουλειά. Ο τομέας της ενέργειας και το δίκαιό του συνιστά όντως έναν κοινό τόπο σύζευξης των επιστημονικών μου ενδιαφερόντων, αρχής γενομένης από το ευρωπαϊκό δίκαιο, το δίκαιο ανταγωνισμού και κρατικών ενισχύσεων και την επενέργεια που έχουν αυτοί οι ειδικοί κλάδοι στο γνωστικό αντικείμενο της ενεργειακής ρύθμισης. Δεν το κρύβω ότι τα επιστημονικά και ακαδημαϊκά μου ενδιαφέροντα και τομείς ερευνητικής εργασίας επηρέασαν άμεσα τις στρατηγικές μου επιλογές στη δικηγορία αλλά και τη συνολική κατόπτευση της εγχώριας δικηγορικής αγοράς που καθοδήγησε τον προσανατολισμό της δικηγορικής μας εταιρείας.
- Για κάποιον που δεν γνωρίζει τα εσωτερικά δεδομένα της αγοράς ενέργειας στη χώρα μας, πώς πιστεύετε ότι έχουν επηρεάσει οι παρεμβάσεις σας, δια της δικηγορικής σας δουλειάς και των νομικών υπηρεσιών που παρέχετε στους εντολείς σας, κομβικούς τομείς της ελληνικής αγοράς ενέργειας;
Η δικηγορική μας εταιρεία συμπληρώνει φέτος αισίως 23 χρόνια ζωής έχοντας ξεκινήσει από το μηδέν, με την έννοια ότι δεν «κληρονομήθηκε» και εξελίχθηκε κάποιο ήδη συνεστημένο παλαιό κραταιό δικηγορικό γραφείο ως ενίοτε συμβαίνει. Έχει εξαρχής θέσει ως στόχο της την επικέντρωσή της σε συγκεκριμένους τομείς εξειδίκευσης με κύριο αυτόν της Ενέργειας και του εν γένει ευρωπαϊκού δικαίου σε σημαντικές κλαδικές του εκφάνσεις κρίσιμες στο πεδίο της επιχειρηματικής δικηγορίας. Πράγματι, ξεκινήσαμε τη σχετική προσπάθεια σε μια χρονική στιγμή που η Ενέργεια δεν είχε την κομβική θέση που σήμερα πλέον όλοι λίγο πολύ αναγνωρίζουν, γεγονός που είχε την αντανάκλασή του και στις νομικές υπηρεσίες. Αυτό μας έδωσε τη δυνατότητα κατ’ ουσίαν να ωριμάσουμε δικηγορικά παράλληλα με τη συνολική πορεία απελευθέρωσης της εγχώριας ενεργειακής αγοράς και τις νομικές προκλήσεις που αυτή η πορεία εμπεριείχε.
Χαρακτηριστικό είναι, πιστεύω, το παράδειγμα της αγοράς προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα μας, η οποία στο αφετηριακό χρονικό σημείο της εκκίνησης της διαδικασίας απελευθέρωσης κατ’ ουσίαν εστερείτο ειδικού νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου για τη θέσπιση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων όλων των συμμετεχόντων, όπως επίσης και για την προάσπιση των δικαιωμάτων των καταναλωτών. Συντονισμένες μας νομικές ενέργειες και πρωτοβουλίες μας εκείνη την εποχή στο πλαίσιο εκπροσώπησης μεγάλων βιομηχανικών ομίλων της χώρας έδωσαν τη δυνατότητα, λ.χ. μηχανισμοί που διείπαν τη ρύθμιση των αντίστοιχων αγορών σε άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σιγά σιγά να καταστούν κοινός τόπος και στα καθ’ ημάς. Βέβαια, είναι αλήθεια ότι τέτοιου είδους νομικές παρεμβάσεις συστημικής επενέργειας σε μια κομβική αγορά δεν τυγχάνουν πάντα μιας πάνδημης επευφημίας απ΄ όλους. Τούτο ισχύει ειδικώς και με ιδιαίτερη επίταση για όσες νομικές παρεμβάσεις στηρίζονται στην εφαρμογή του -ενίοτε για πολλούς «ενοχλητικού»- ευρωπαϊκού ενωσιακού δικαίου. Σε αυτό προστίθεται και ένα όχι ασυνήθιστο χαρακτηριστικό που έχουμε στη χώρα μας, ήτοι η προσωποποίηση νομικών αντιδικιών.
Χρειαζόμαστε και σε αυτό το θέμα, εικάζω, μια πιο θεσμική και σοβαρή πρόσληψη των πραγμάτων.
- Διακρίνεστε επί σειρά ετών ως εξέχουσα δικηγορική εταιρεία (Τop Τier Law Firm) στους έγκριτους διεθνείς οδηγούς αξιολόγησης Legal 500 και Chambers & Partners. Ποιοι είναι, κατά τη γνώμη σας, οι παράγοντες που συντελούν στην εν λόγω βράβευση;
Ας μου επιτραπεί να πω ότι αυτό που όντως μας ευχαριστεί είναι η αίσθηση ότι φαίνεται να ανταποκρινόμεθα σε βάθος χρόνου στις αυξημένες απαιτήσεις και προκλήσεις μιας αγοράς που τελεί σε μια κατάσταση συνεχούς δυναμικής αναδιάταξης επηρεαζόμενης από τα νέα δεδομένα της τεχνολογικής ανάπτυξης, της οικονομίας, αλλά και, όπως με σαφή τρόπο είδαμε και το τελευταίο διάστημα, από γεωπολιτικές εξελίξεις και ανακατατάξεις. Η πρόσφατη ενεργειακή κρίση που έθεσε σε κίνηση η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αλλά και η κοντόθωρη πολιτική που είχαν υιοθετήσει κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο κρίσιμο θέμα της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης κατέδειξαν ευκρινώς την ευαισθησία της ενεργειακής αγοράς σε τέτοιου είδους εξωγενείς παράγοντες.
- Σας ακολουθεί η φήμη ενός συχνά απαιτητικού πανεπιστημιακού Καθηγητή και δικηγόρου, ο οποίος συνδυάζει την ακαδημαϊκή ιδιότητα και τη δικηγορία στην Ελλάδα και το εξωτερικό αναδεικνύοντας την ανάγκη της επιστημονικής εξειδίκευσης. Τι θα συνιστούσατε σ’ ένα νέο νομικό που εκκινεί σήμερα την καριέρα του;
Το «απαιτητικός» συνιστά έναν χαρακτηρισμό που πράγματι δεν αρνούμαι. Η απαιτητικότητα εν τούτοις δεν απορρέει, πιστεύω, από κάποια προσωπική εμμονή. Αποτυπώνει την πραγματικότητα σε σχέση με το δικηγορικό λειτούργημα, το οποίο είναι εκ των πραγμάτων απαιτητικό και εξασκούμενο σε πεδίο έντονα ανταγωνιστικό. Η διάκριση ενός νέου επιστήμονα και επαγγελματία και η επιβίωσή του στη δύσκολη δικηγορική αγορά δεν συνιστά ευχερές εγχείρημα. Απαιτείται συνέπεια, προσήλωση και συγκροτημένη, συνεχής καλλιέργεια των καλώς εννοούμενων ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων εκάστης και εκάστου δικηγόρου. Όσον αφορά το ζήτημα της εξειδίκευσης, τούτο επίσης συνιστά αναγκαιότητα και απαίτηση των καιρών και της ζώσας πραγματικότητας. Τονίζω εντούτοις παράλληλα στους συνεργάτες μου ότι καμία εξειδίκευση δεν συγκροτείται εν κενώ παρά μόνο στο πλαίσιο και στη βάση πολύ καλών γενικών νομικών γνώσεων. Κάνω συχνά τον παραλληλισμό μ΄ ένα οικοδόμημα, η περίτεχνη στέγη του οποίου οφείλει να στηρίζεται σε γερές βάσεις και θεμέλια. Αυτά στην επιστήμη μας, κακά τα ψέματα, εκκινούν πάντα από μια καλή γνώση του αστικού δικαίου. Από εκεί και πέρα, τη συνολική παρουσία κάθε επαγγελματία δικηγόρου την συμπροσδιορίζει και η ευρύτερή του καλλιέργεια και παιδεία.
Ωριμάσαμε δικηγορικά παράλληλα με τη συνολική πορεία απελευθέρωσης της εγχώριας ενεργειακής αγοράς και τις νομικές προκλήσεις που αυτή η πορεία εμπεριείχε
- Θεωρείτε ότι η ελληνική δικαιοσύνη ανταποκρίνεται σήμερα στον εκ των πραγμάτων πιο εξειδικευμένο επιστημονικό προσανατολισμό της τρέχουσας νομικής ύλης;
Θέτετε ένα πραγματικά καίριο ερώτημα. Το ζήτημα είναι πολυπαραγοντικό και θα το αδικούσα αν απαντούσα μονοσήμαντα αρνητικά. Υφίστανται προφανώς προβλήματα, τα οποία είναι σημαντικά, δομικά και εμφανή και δεν βοηθά μακροπρόθεσμα η ωραιοποίησή τους. Εν τούτοις, το συγκεκριμένο πρόβλημα ανάγεται εν τέλει και στην ίδια τη δομή των νομικών σπουδών στη χώρα μας αλλά και στο επίπεδο εξειδίκευσης που έχει και το ίδιο το δικηγορικό σώμα. Αν το δικόγραφο δεν βοηθά, τότε και στον δικαστή δεν θα δοθεί κατά πάσα πιθανότητα η ευκαιρία να εντρυφήσει περαιτέρω σε μια πιο εξειδικευμένη και περίπλοκη νομική ύλη, πόσο μάλλον όταν αυτή δεν εμπίπτει στους βασικούς άξονες της εκπαίδευσης που έχει λάβει.
Χαρακτηριστικό είναι εδώ το παράδειγμα του ενωσιακού δικαίου, το οποίο έχει διεισδύσει σε πλείστους καίριους τομείς της οικονομίας και της εν γένει καθημερινότητάς μας, γεγονός που προφανώς έχει αντανάκλαση και στη νομική ύλη. Ένας δικαστής στον οποίο δεν είναι οικείο το ενωσιακό δίκαιο, προφανώς θα έχει και μείζονες δυσχέρειες να ανταποκριθεί. Σε αυτό το σημείο βέβαια οφείλουμε όλοι όχι μόνο να καταγράψουμε τις πλημμέλειες αλλά και να βοηθήσουμε στην άμβλυνσή τους. Αυτό αφορά κατά μείζονα λόγο, όπως έχω επανειλημμένα επισημάνει, την ευθύνη και ημών των πανεπιστημιακών που ασχολούμεθα με το ευρωπαϊκό δίκαιο και τις επιμέρους του κλαδικές εκφάνσεις.
Αν το δικόγραφο δεν βοηθά, τότε και στον δικαστή δεν θα δοθεί κατά πάσα πιθανότητα η ευκαιρία να εντρυφήσει περαιτέρω σε μια πιο εξειδικευμένη και περίπλοκη νομική ύλη
- Ποιο είναι το όραμα και η στρατηγική της Metaxas & Associates Law Firm για το μέλλον;
Η χρήση του όρου «όραμα» σε συσχέτιση με την παρουσία μιας δικηγορικής εταιρείας και την προοπτική της είναι ίσως κάπως υπερβολική. Μια καθημερινή προσπάθεια καταβάλλουμε να είμαστε επαγγελματικά εύορκοι και επιστημονικά όσο γίνεται άρτιοι στα απαιτητικά αντικείμενα και υποθέσεις, με τα οποία συνήθως μας επιφορτίζουν οι εντολείς μας. Μας ευχαριστεί προφανώς ότι μας ακολουθεί η φήμη ότι σε μας οι εντολείς εμπιστεύονται κατεξοχήν επιστημονικά απαιτητικές και περιπεπλεγμένες υποθέσεις. Όπως συχνά λέω και στους νεότερους συνεργάτες μου, αυτή η προσπάθεια οφείλει εντούτοις να είναι συνεχής: η απαιτητικότητα από τον εαυτό μας παραμένει κομβική για την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουμε.
