Η κατανομή κινδύνων μεταξύ Δημοσίου – Παραχωρησιούχου στη Σύμβαση Παραχώρησης

Eλίνα Κορομπίλη, Senior Legal Officer, OLYMPIA ODOS

Το Ελληνικό Δημόσιο έχει ήδη αξιοποιήσει το μοντέλο της σύμβασης παραχώρησης για την κατασκευή και λειτουργία μιας σειράς υποδομών, και δη αυτοκινητοδρόμων, όπως ο αυτοκινητόδρομος της Ολυμπίας Οδού. Η εμπειρία μας δείχνει ότι η υλοποίηση/διαχείριση δημοσίων υποδομών μέσω Συμβάσεων Παραχώρησης συνιστά ένα επιτυχημένο μοντέλο.

Οι Συμβάσεις Παραχώρησης αποτυπώνουν μια εξισορρόπηση των κινδύνων που βαρύνει τον κάθε συμβαλλόμενο. Δεν είναι σπάνια η παρανόηση ότι ο Παραχωρησιούχος ευθύνεται απεριόριστα για την παραχωρούμενη υποδομή ή ότι ευθύνεται και για τις συνέπειες φυσικών γεγονότων, που λαμβάνουν χώρα σε μια ευρύτερη περιοχή, ακόμα και μακράν του υπόψη έργου. Η απόλυτη αυτή θεώρηση σχετικοποιείται υπό το πρίσμα του ότι το Δημόσιο παραμένει πάντα υπεύθυνο για το γενικότερο σχεδιασμό και χωροθέτηση της παραχωρούμενης υποδομής καθώς για την αλληλεπίδραση μεταξύ των όμορων υποδομών και για τη διαφύλαξη της δημόσιας ασφάλειας.

Μια σειρά παραδειγμάτων δύνανται να φωτίσουν τα παραπάνω.
Ο κατασκευαστικός κίνδυνος της προς κατασκευή υποδομής ανήκει γενικά στον Παραχωρησιούχο. Ταυτόχρονα προβλέπεται σαφώς, ότι το Δημόσιο φέρει τον κίνδυνο, εντός της παραχωρούμενης υποδομής, για τεχνικά έργα που το ίδιο κατασκεύασε με τεχνικές προδιαγραφές και παραδοχές της επιλογής του.

Ο Παραχωρησιούχος ευθύνεται για την τήρηση του χρονοδιαγράμματος κατασκευής, όμως το Δημόσιο φέρει τον κίνδυνο της παράδοσης των -απαιτούμενων για την κατασκευή- απαλλοτριωμένων εκτάσεων, έτσι ώστε τυχόν καθυστέρηση στη διαδικασία απαλλοτρίωσης δίνει στον Παραχωρησιούχο δικαίωμα παράτασης των κατασκευαστικών προθεσμιών.

Ομοίως, ο κίνδυνος λειτουργίας της παραχωρούμενης υποδομής ανήκει γενικά στον Παραχωρησιούχο. Είναι όμως δυνατό, οι συνέπειες φυσικών συμβάντων (όπως μια πλημμύρα) που λαμβάνουν χώρα εκτός των ορίων της υποδομής να επηρεάζουν ουσιωδώς τη λειτουργία αυτής, οπότε το Δημόσιο θα ευθύνεται για την εκτέλεση των κατάλληλων έργων προστασίας της υποδομής και των πολιτών που κάνουν χρήση αυτής.

Συναφώς, ο Παραχωρησιούχος έχει επιφορτιστεί με την ασφαλή κυκλοφορία εντός του έργου, όμως η αρμοδιότητα της αστυνόμευσης για την αποτροπή κλοπών και άλλων αξιόποινων ενεργειών εντός των ορίων του έργου παραμένει στην αποκλειστική ευθύνη των οργάνων της Πολιτείας.

Η επιτυχημένη λειτουργία των Συμβάσεων Παραχώρησης εξαρτάται, σε σημαντικό βαθμό, από τη σαφή και δίκαιη κατανομή κινδύνων μεταξύ των συμβαλλομένων για τη μεγιστοποίηση της δημόσιας ωφέλειας και την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος.